Ostra białaczka szpikowa (AML)
Ostra białaczka szpikowa (AML) to nowotwór charakteryzujący się niekontrolowanym wzrostem niedojrzałych komórek prekursorowych krwi w szpiku kostnym. Zjawisko to prowadzi do zaburzenia produkcji zdrowych krwinek, co skutkuje niedokrwistością, skazą krwotoczną i zwiększoną podatnością na infekcje. AML stanowi około 80% przypadków ostrych białaczek u dorosłych i jest rzadziej diagnozowana u dzieci.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Wśród czynników ryzyka wymienia się:
- Ekspozycję na promieniowanie jonizujące.
- Niektóre czynniki chemiczne, takie jak benzen.
- Zespoły mielodysplastyczne i mieloproliferacyjne.
- Leczenie cytostatykami.
Objawy
Objawy związane są głównie z niewydolnością szpiku. Pacjenci mogą doświadczać:
- Osłabienia i bladości skóry (niedokrwistość).
- Krwawień z dziąseł i skóry (małopłytkowość).
- Infekcji, z powodu niskiej liczby leukocytów.
- Powiększenia węzłów chłonnych i śledziony.
Diagnostyka
Rozpoznanie AML opiera się na stwierdzeniu obecności komórek blastycznych w szpiku kostnym (minimum 20%). Kluczowe jest również przeprowadzenie badań cytogenetycznych i molekularnych, które pomagają w klasyfikacji choroby i określeniu grupy ryzyka.
Leczenie
Terapię AML prowadzi się w trzech fazach:
- Indukcja remisji: Chemioterapia z antracyklinami i cytarabina.
- Konsolidacja: Dostosowana do grupy ryzyka, może obejmować przeszczep szpiku.
- Leczenie poremisyjne: Monitorowanie oraz dalsze leczenie w zależności od grupy ryzyka.
W przypadku ostrej białaczki promielocytowej (APL) stosuje się kwas retinowy i trójtlenek arsenu, co prowadzi do wysokiej skuteczności leczenia.
Rokowanie
Rokowanie w AML zależy od cytogenetycznych i molekularnych czynników ryzyka. Pacjenci z korzystnymi mutacjami mają lepsze wyniki leczenia, szczególnie po przeszczepie szpiku.
Epidemiologia
AML występuje głównie u dorosłych, a zachorowalność rośnie z wiekiem. U dzieci zapadalność na AML jest znacznie niższa w porównaniu do ostrej białaczki limfoblastycznej.
Historia
Pierwsze opisy AML pojawiły się w XIX wieku, a znaczące postępy w diagnostyce i leczeniu miały miejsce w drugiej połowie XX wieku, w tym rozwój terapii chemioterapeutycznych i przeszczepów szpiku.
Podsumowanie
Ostra białaczka szpikowa to poważna choroba nowotworowa wymagająca szybkiej diagnostyki i odpowiedniego leczenia. Współczesne terapie, w tym chemioterapia oraz przeszczepy szpiku, dają szansę na skuteczne leczenie, zwłaszcza w grupach z korzystnym rokowaniem.