Stefan Batory pod Pskowem
„Stefan Batory pod Pskowem” to obraz olejny autorstwa Jana Matejki z 1872 roku. Przedstawia fikcyjną scenę rokowań między carem Rosji Iwanem IV Groźnym a królem Polski Stefanem Batorym, mających miejsce podczas wojny polsko-rosyjskiej o Inflanty w latach 1577-1582.
Opis obrazu
Obraz łączy dwa kluczowe wydarzenia: przyjęcie poselstwa rosyjskich bojarów przez Batorego po zdobyciu Wielkich Łuków w 1580 roku oraz rozejm w Jamie Zapolskim w 1582 roku. Scena rozgrywa się w obozie wojskowym, a jego kompozycja pełna jest ciepłych kolorów, takich jak złoto, czerwień i brąz.
Centralną postacią jest Stefan Batory, przedstawiony w majestatycznym stroju, siedzący przed namiotem. Na jego kolanach leży szabla, co symbolizuje gotowość do walki. W tle widoczny jest kanclerz Jan Zamoyski oraz inni uczestnicy rokowań, w tym legat papieski Antonio Possevino i przyszły zwycięzca nad Rosjanami Stanisław Żółkiewski.
- Symbolika: Nagie ostrze szabli Batorego sugeruje możliwość konfliktu w przypadku nieprzestrzegania rozejmu.
- Postacie: Obok Batorego stoją wpływowe postaci, takie jak Janusz Zbaraski i Michał Haraburda.
- Rosyjskie bojarzy: Iwan Naszczokin i Dymitr Jelecki symbolizują rosyjskie poselstwo.
Kompozycja obrazu jest bogata w detale, odzwierciedlające ówczesne napięcia polityczne oraz militarne. Elementy takie jak niedźwiedzia skóra i rosyjski sztandar podkreślają relacje między Polską a Rosją.
Historia obrazu
Po premierze w Pradze, Matejko otrzymał propozycję objęcia dyrekcji Akademii Sztuk Pięknych oraz liczne nagrody. Obraz trafił do kolekcji Benedykta Henryka hr. Tyszkiewicza, a jego eksponowanie miało miejsce w rezydencji w Czerwonym Dworze.
Podczas II wojny światowej obraz został uszkodzony i wywieziony przez Niemców. Po wojnie, dzięki profesorowi Stanisławowi Lorentzowi, dzieło zostało odnalezione i poddane renowacji, co zajęło trzy lata. Obecnie znajduje się w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie.
Warto zauważyć, że w 2022 roku obraz zyskał dodatkowe znaczenie w kontekście politycznym, gdy prezydenci Polski i Litwy dyskutowali o relacjach między krajami podczas wizyty litewskiego przywódcy w Warszawie.
Źródło
* Polaków dzieje malowane, Wydawnictwo Demart, Warszawa 2008.
