Wojna Karlistowska (1833–1840)
Wojna karlistowska to konflikt zbrojny, który miał miejsce w północnej i północno-wschodniej Hiszpanii, pomiędzy zwolennikami rządu Izabeli II a karlistami, wspierającymi jej stryja, Karola Burbona. Wybuch wojny był wynikiem dwóch kluczowych wydarzeń: liberalizacji po upadku Napoleona oraz decyzji Ferdynanda VII o przekazaniu tronu swojej niepełnoletniej córce Izabeli, co wykluczyło Karola z możliwości dziedziczenia.
Przyczyny konfliktu
- Liberalizacja i centralizacja władzy: Wzrost wpływów liberalnych i osłabienie Kościoła katolickiego.
- Decyzja Ferdynanda VII: Ustanowienie córki Izabeli jako następczyni, co spotkało się z opozycją ze strony Karola i jego zwolenników.
- Podziały społeczne: Wsparcie dla Izabeli ze strony burżuazji i części arystokracji, a dla Karola głównie ze strony wiejskiej ludności i konserwatywnej arystokracji.
Przebieg wojny
Wojna rozpoczęła się 3 października 1833, po śmierci Ferdynanda VII, kiedy to zwolennicy Karola obwołali go królem. Konflikt objął głównie północne prowincje Hiszpanii, takie jak Baskonia, Nawarra, Katalonia i Aragón.
W trakcie wojny, Izabela II uzyskała wsparcie z Francji i Wielkiej Brytanii, które dostarczały broń i materiały. Z kolei karliści otrzymali poparcie od Rosji, Austrii i Prus, choć te ostatnie nie zaangażowały się bezpośrednio w działania zbrojne.
Początkowo karliści odnosili sukcesy, jednak po śmierci Tomása de Zumalacárregui i nieudanych próbach zdobycia Bilbao, ich sytuacja uległa pogorszeniu. Wojska rządowe, dowodzone przez Baldomero Espartero, w liczbie około 100 tysięcy, przeważały nad siłami karlistów (32 tysiące) i stosowały brutalne metody walki.
Zakończenie wojny
Wojna zakończyła się zawarciem umowy z Vergary 31 sierpnia 1839, jednak walki trwały jeszcze do 1840 roku w Katalonii. W wyniku konfliktu zginęło około 100 tysięcy ludzi, a kraj poniósł znaczne straty materialne. Armia stała się kluczowym czynnikiem politycznym w powojennej Hiszpanii, a rząd zmagał się z problemami finansowymi.
