Propyleje w architekturze starożytnej Grecji
Propyleje, znane jako monumentalne budowle bramne, były charakterystycznym elementem architektury starożytnej Grecji. Zazwyczaj miały formę prostokątną i prowadziły do ważnych obiektów, takich jak świątynie.
Najbardziej znane propyleje znajdują się na Akropolu ateńskim. Ich budowa rozpoczęła się w 437 roku p.n.e. pod kierunkiem architekta Mnesiklesa, a projekt został przerwany po pięciu latach. Budowla wykonana była z marmuru i wzniesiona w porządku doryckim.
Struktura i elementy budynku
Główna część propylejów składała się z:
- dwóch bram (większej i mniejszej),
- poprzecznej ściany z pięcioma przejściami,
- dwóch skrzydeł.
Fasady budynku miały po sześć kolumn, a dostęp do wejścia prowadził przez schody. Część zachodnia była podzielona na trzy nawy, oddzielone dwoma rzędami kolumn w porządku jońskim. Część północna, znana jako Pinakoteka, była ozdobiona dziełami m.in. Polignota i Aglaofona.
Mimo iż budowla pozostała niedokończona, stanowiła wzór dla innych konstrukcji w całym świecie greckim.
Historia i wpływy
Wcześniejszą formą propylejów była monumentalna brama o jednym przejściu, znana jako propylon. Archeolodzy odkryli podobne budowle w ruinach pałaców na Krecie, w Knossos i Fajstos, które były wzniesione ponad 1000 lat wcześniej niż ateńskie propyleje.
Podsumowanie
Propyleje to kluczowy element architektury starożytnej Grecji, symbolizujący zarówno monumentalność, jak i estetykę. Ich wpływ na późniejsze budowle jest nie do przecenienia.
