Język staronordyjski
Język staronordyjski, używany w Skandynawii i jej kolonizowanych obszarach w latach VIII-XIV, wywodzi się z pranordyjskiego. Dialekty zachodnie stały się podstawą dla języków takich jak islandzki, farerski, norweski oraz wymarły język norn, natomiast wschodnie dialekty stanowiły fundament dla szwedzkiego i duńskiego. Staronordyjski miał także znaczący wpływ na rozwój języka angielskiego, szczególnie w zakresie leksykalnym.
Terminologia i klasyfikacja
W Skandynawii dialekty staronordyjskie klasyfikowane są na wschodnie i zachodnie, podczas gdy w krajach anglojęzycznych używa się zbiorczej nazwy Old Norse, często z dodatkowymi przymiotnikami precyzującymi. Ze względu na dominację literatury islandzkiej, termin „język staroislandzki” bywa stosowany zamiennie z językiem staronordyjskim.
Zasięg geograficzny
Staronordyjski był używany głównie w Skandynawii, na Islandii oraz na wyspach Morza Północnego, a także w częściach Anglii, Irlandii i na Rusi Kijowskiej. Duży zasięg geograficzny oraz rozproszenie ludności przyczyniły się do powstania wielu dialektów i ostatecznie do rozwoju odrębnych języków skandynawskich.
Dialekty staronordyjskie
Dialekty dzielą się na:
- wschodnie
- w zachodnie
Dialekt gotlandzki wykazuje znaczące różnice w stosunku do innych dialektów wschodnich. Różnice te wynikają z procesów fonetycznych, takich jak przegłos, fraktura i monoftongizacja.
Rozwój języka
Od VI do IX wieku na obszarze pranordyjskim miały miejsce kluczowe zmiany fonetyczne, które wpłynęły na system wokaliczny staronordyjskiego, w tym:
- Przegłos – regresywna asymilacja samogłoskowa.
- Fraktura – zmiany w dźwiękach samogłoskowych.
- Monoftongizacja dyftongów.
W XIV i XV wieku dialekty norweskie uległy wpływom dialektów wschodnich, co doprowadziło do ich dalszej ewolucji.
Podsumowanie
Język staronordyjski odgrywał istotną rolę w historii języków skandynawskich oraz w kształtowaniu się języka angielskiego. Jego zróżnicowanie dialektalne oraz wpływy zewnętrzne przyczyniły się do powstania współczesnych języków skandynawskich.
