W poniedziałek obchodzi się wigilię Bożego Narodzenia według kalendarza juliańskiego, znanej jako wigilia w tzw. starym stylu. Kościół prawosławny oraz staroobrzędowcy w Polsce celebrują te święta 13 dni po katolikach. W tym szczególnym czasie para prezydencka złożyła życzenia przedstawicielom Kościołów wschodnich.
Kalendarz JULIAŃSKI W PRAWOSŁAWIU
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (PAKP) przestrzega kalendarza juliańskiego w swoim roku liturgicznym. Duchowni podkreślają, że jest to system znacznie starszy od kalendarza gregoriańskiego, który został wprowadzony w 1582 roku reformą papieża Grzegorza XIII, a używany był w pierwszych wiekach chrześcijaństwa.
Andrzej Duda, prezydent Polski, życzył wiernym, aby nadchodzące święta były pełne piękna, radości i spokoju. W swoich życzeniach podkreślił, że czas ten ma przynieść pokój, odpoczynek oraz duchowe umocnienie, a także być okazją do spędzenia chwil z bliskimi w atmosferze szczęścia i zdrowia.
WIGILIA I TRADYCJE
Na podstawie danych soboru biskupów PAKP, ponad 90% prawosławnych parafii w Polsce stosuje kalendarz juliański w praktykach religijnych. Święta, z wyjątkiem Wielkanocy, wypadają 13 dni po obchodach katolickich. Wigilia Bożego Narodzenia przypada zatem na 6 stycznia według kalendarza gregoriańskiego. To szczególne wydarzenie jest szczególnie obchodzone w wschodniej Polsce, zwłaszcza w województwie podlaskim, gdzie znajduje się największa liczba prawosławnych wiernych.
Święta poprzedza 40-dniowy post, który jest ściśle przestrzegany, szczególnie w ostatnich dniach przed wigilią. Dla niektórych wiernych, dniem wigilijnym oznacza całkowite powstrzymanie się od napojów aż do rozpoczęcia uroczystej kolacji.
W Kościołach wschodnich wigilia ma różne nazwy, zależnie od regionu i tradycji. W niektórych miejscach określają ją jako nawieczerze, soczelnik lub swiaty wieczer. Termin „soczelnik” pochodzi od gotowanej pszenicy z miodem, będącej tradycyjnym daniem obecnym na wigilijnym stole, przed powstaniem kutii.
Posiłek wigilijny rozpoczyna się modlitwą oraz dzieleniem się prosforą. Prosfora, oznaczająca chleb liturgiczny w Kościołach wschodnich, weszła w formie małych krążków, które po upieczeniu przypominają bułeczki.
POMOC DLA POTRZEBUJĄCYCH
W Białymstoku, gdzie skupia się prawosławna społeczność, organizacje takie jak Bractwo Młodzieży Prawosławnej, przeprowadziły zbiórkę żywności, z której przygotowano 1,2 tys. paczek dla potrzebujących. Ośrodek Miłosierdzia „Eleos” zorganizował natomiast wigilię dla osób bezdomnych, ubogich i samotnych, okazując pomoc tym, którzy potrzebują wsparcia przez cały rok.
W nocy z poniedziałku na wtorek wierni udadzą się na uroczyste jutrznie oraz liturgie, które, w zależności od lokalnych tradycji, zaczynają się późnym wieczorem, o północy bądź o godzinie 2 nad ranem. W przeciwieństwie do tradycji katolickiej, w Kościołach prawosławnych nie buduje się szopek – w centralnej części świątyni umieszczana jest natomiast ikona przedstawiająca narodzenie Chrystusa oraz krzyż. Żywe choinki stanowią piękny świąteczny akcent w tych celebracjach.
STATYSTYKI I ZMIANY W KOŚCIELE
Prawosławie jest drugim pod względem liczby wyznawców wyznaniem w Polsce. Szacuje się, że PAKP liczy około 450-500 tys. wiernych. Z kolei w Narodowym Spisie Powszechnym z 2021 roku, do Kościoła prawosławnego zadeklarowało przynależność niecałe 151,7 tys. osób, jednak warto zauważyć, że udział w badaniu był dobrowolny.
Staroobrzędowcy, obchodzący Boże Narodzenie według kalendarza juliańskiego, stanowią jedną z najmniejszych grup religijnych w kraju, liczącą około 1-2 tys. osób, których największe skupiska znajdują się na Suwalszczyźnie.
Do niedawna grekokatolicy w Polsce również obchodzili Boże Narodzenie zgodnie z kalendarzem juliańskim. Jednak od 2023 roku, w wyniku decyzji hierarchów, przyjęli kalendarz gregoriański, co oznacza, że zaczęli świętować Boże Narodzenie w tym samym terminie, co katolicy. To zmiana, która pokazuje, jak ewoluują tradycje i praktyki w polskim Kościołach wschodnich.
Źródło/foto: Onet.pl
Artur Reszko / PAP
