„`html
Wyrandy – Krótki opis
Wyrandy, znane również jako Worainden, to wieś położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. Znajduje się w historycznym regionie Warmii, 3 km od Purdy i Marcinkowa, oraz 18 km od Olsztyna.
Historia
Wieś została założona na terenie puszczańskim, w 1359 roku, kiedy to kapituła warmińska nadała część tego obszaru czterem Prusom, braciom Karyothen, jako majątek lenny. Osadnictwo wymagało karczunku lasu, a bracia założyli kilka wsi, w tym Wyrandy, która wyodrębniła się na początku XVI wieku. Wyrandy początkowo nosiły nazwę Worain, co w języku pruskim oznacza „stary” lub „wodę”.
Od XVI wieku majątek był własnością rodziny Gnatowskich, którzy posiadali także inne okoliczne miejscowości. W XVII wieku wieś liczyła 35 łanów, a w 1656 roku już 30 łanów. Po pewnym czasie rodzina Zagórnych przeniosła się do Warszawy, a wieś zaczęła być sprzedawana chłopom. W 1773 roku Wyrandy miały 30 łanów, 12 gospodarstw chłopskich oraz karczmę.
W XIX wieku wieś zyskała na znaczeniu, m.in. poprzez zakładanie instytucji edukacyjnych. W 1870 roku powstała szkoła, która w 1874 roku uzyskała własny budynek. W latach 1975–1998 Wyrandy należały do województwa olsztyńskiego.
Zabytki
- Trzy kapliczki przydrożne z XIX wieku
- Mosiężny dzwon w centrum wsi (koniec XX wieku)
Przypisy
- Przewodnik turystyczny po gminie Purda, wyd. II, Agencja Wydawnicza REMIX, Purda 2013
- Geirg Kellman, Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic, Klebark Wielki, 2007
- Sołectwo Trękus
„`
