„`html
Wasilij Michajłowicz Zarubin
Wasilij Michajłowicz Zarubin (ur. 1894, zm. 1974) był funkcjonariuszem radzieckich służb specjalnych, w tym Czeka, OGPU, NKWD i MGB. W 1940 roku pełnił rolę pełnomocnika operacyjnego w obozie kozielskim, a w latach 1941–1944 był szefem rezydentury radzieckiego wywiadu w Waszyngtonie, osiągając stopień generała majora w 1945 roku.
Życiorys
Młodość i początek kariery
Zarubin urodził się na Tagance w Moskwie, w rodzinie kolejarza. Po ukończeniu dwóch klas szkoły podjął pracę jako pomocnik w firmie handlowej. W latach 1914–1917 walczył na Froncie Zachodnim, a następnie brał udział w wojnie domowej w Rosji w szeregach Armii Czerwonej, wstępując do partii bolszewickiej w 1918 roku.
Wywiad zagraniczny
Od 1920 roku pracował w Czeka, a w 1925 roku przeszedł do wywiadu. Spędził 25 lat za granicą, z czego 16 lat jako nielegalny agent w wielu krajach, w tym Chinach, Niemczech i USA. Współpracował z różnymi agentami oraz organizacjami paramilitarnymi, używając pseudonimów takich jak Herbert czy Jarosław Kocek.
Obóz w Kozielsku
Od 1939 roku Zarubin był pełnomocnikiem operacyjnym w obozie kozielskim, gdzie prowadził pracę śledczą wśród polskich jeńców wojennych. W pamięci ocalonych zapisał się jako człowiek inteligentny i uprzejmy, często angażujący się w rozmowy z jeńcami. Jego wysoka kultura osobista oraz znajomość języków obcych wyróżniały go wśród funkcjonariuszy obozowych.
Kariera wywiadowcza od 1941
W 1941 roku Zarubin brał udział w organizacji zamachu stanu w Jugosławii oraz prowadził negocjacje z brytyjskimi służbami. Jako rezydent w Waszyngtonie od października 1941 roku, miał na celu szpiegostwo przemysłowe. Jego intensywna działalność doprowadziła do zainteresowania kontrwywiadu FBI, co skutkowało jego wydaleniem ze Stanów Zjednoczonych w 1944 roku.
Odznaczenia i późniejsze życie
Po powrocie do ZSRR pracował w centralnym aparacie NKWD i MGB. W 1948 roku przeszedł na emeryturę z powodu stanu zdrowia, zdobywając liczne odznaczenia, w tym Order Rewolucji Październikowej oraz Order Czerwonego Sztandaru.
Bibliografia
- G.A. Andrejenkowa, W.M. Zarubin i katynskoje delo, in: Westnik Katynskogo Memoriala, 14(2014), s. 67–80.
Linki zewnętrzne
„`
