Tarcza Kanadyjska
Tarcza kanadyjska, znana również jako Bouclier Canadien lub Laurentian Plateau, to istotny region geologiczny i geograficzny w Ameryce Północnej, obejmujący północną część Kanady oraz niewielki fragment Stanów Zjednoczonych.
Powierzchnia i granice
Tarcza kanadyjska zajmuje powierzchnię około 5,75 miliona kilometrów kwadratowych. Jej południowa granica przebiega wzdłuż skarpy laurentyńskiej, a następnie przez Wielkie Jeziora, kontynuując przez jeziora Winnipeg, Athabaska, Niedźwiedzie i Niewolnicze, aż do Półwyspu Bathurst.
Położenie
Rejon ten jest częścią platformy amerykańsko-grenlandzkiej. Graniczy z płytą centralną, Appalachami, tarczą grenlandzką oraz pasmem innuickim.
Budowa geologiczna
Tarcza kanadyjska składa się z archaicznych skał krystalicznych, na których znajdują się osady algonckie oraz paleozoiczne piaskowce. Najstarsze skały metamorficzne, granitognejsy, występują w północnej Kanadzie. Ich wiek datuje się na około 3100-3000 mln lat. Młodsze skały systemu Keewatin, powstałe około 2500 mln lat temu, zostały przefałdowane oraz zmetamorfizowane w wyniku orogenezy kenorańskiej.
Na podłożu prowincji kenorańskiej powstały skały prowincji hudsońskiej, które cechują się dużą różnorodnością. Obejmują one serie hudsońską oraz serię Animiki, które doświadczyły przefałdowania i metamorfizmu w orogenezie hudsońskiej, datowanej na około 1700 mln lat. Wschodnia część tarczy kanadyjskiej zawiera zmetamorfizowane utwory prowincji grenwilskiej, które powstały około 800 mln lat temu.
Opis terenu
Tarcza kanadyjska jest w większości nizinna, a jej morfologia została wygładzona przez czynniki atmosferyczne oraz działalność lodowców w epoce plejstocenu. Obszar cięty jest licznymi rzekami, z których najważniejsze to Albany, Nelson i Churchill. Tereny te mają surowy, tundrowy charakter, a wiele obszarów pokrytych jest jeziorami i bagnami.
Pasma górskie
W obrębie tarczy kanadyjskiej wznoszą się istotne pasma górskie, takie jak:
- Torngat
- Góry Hope
- Góry Baffina
- Góry Treuter
- Góry Księcia Walii
- Góry Wiktorii
- Góry Alberta
- Góry Kriegera
- Góry Shalera
W sumie, Tarcza Kanadyjska to kluczowy region o bogatej budowie geologicznej i unikalnym charakterze krajobrazowym, z wpływem lodowców i różnych procesów geologicznych.
