Szaniec
„Szaniec” był głównym organem prasowym Grupy „Szańca”, konspiracyjnej grupy byłych działaczy Obozu Narodowo-Radykalnego „ABC”, oraz Organizacji Wojskowej „Związek Jaszczurczy”. Czasopismo wydawane było w latach 1939–1945, początkowo jako biuletyn, a od marca 1940 roku w formie drukowanej.
Charakterystyka
Pismo rozpoczęło swoją działalność w październiku 1939 roku. Jego założycielami byli Mieczysław Harusewicz i Henryk Minich, a finansowe wsparcie zapewniał Edward Kemnitz. „Szaniec” był wydawany w tajnych drukarniach w Warszawie, a nad jego kierownictwem czuwał Komitet Wydawniczy przy KG NSZ.
Na początku ukazywał się co tydzień, jednak ze względu na trudności okupacyjne, jego wydawanie zostało ograniczone do dwóch numerów miesięcznie. Do 1944 roku ukazało się co najmniej 156 numerów, a nakład wzrastał z 5 tys. egzemplarzy w 1941 roku do 15 tys. przed wybuchem powstania warszawskiego.
Po upadku powstania „Szaniec” wznowił działalność w Krakowie jesienią 1944 roku, jednak wydano tylko kilka numerów. Ostatni ukazał się 15 stycznia 1945 roku.
Profil ideowy
„Szaniec” propagował faszystowskie poglądy, odrzucając demokrację i totalitaryzm na rzecz „ustroju narodowego”. Krytycznie odnosił się do komunizmu oraz nazizmu, jednak unikał jednoznacznej oceny III Rzeszy. Postulował utworzenie monopartii, w której członkami mogliby być tylko etniczni Polacy.
W programie politycznym zakładał eliminację mniejszości narodowych poprzez wysiedlenie lub przymusową polonizację. Deklarował jednak, że „mord nie jest naszą bronią”, co sugerowało brak fizycznej likwidacji mniejszości.
Przypisy
„Szaniec” był ważnym dokumentem czasów okupacji, a jego egzemplarze można znaleźć w Bibliotece Narodowej w Warszawie.
Bibliografia
- Wojciech Jerzy Muszyński, W walce o Wielką Polskę. Propaganda zaplecza politycznego Narodowych Sił Zbrojnych (1939-1945), Warszawa 2000
- Encyklopedia Białych Plam, T.XVII, Radom 2006
