Symbolizm
Symbolizm to kierunek w poezji i sztukach plastycznych, który powstał w drugiej połowie XIX wieku we Francji i Belgii. Zakładał, że świat poznawany zmysłami jest jedynie iluzją, skrywającą prawdziwy, idealny świat, który można wyrazić jedynie poprzez symbole.
W poezji symboliści koncentrowali się na rytmie i melodyce wiersza, a nie na efektach wizualnych, jak czynili parnasiści.
Historia
Prekursorem symbolizmu był rosyjski poeta Jewgienij Baratynski. Termin „symbolizm” po raz pierwszy pojawił się w 1886 r. w manifestie francuskich poetów ogłoszonym przez Jeana Moréas w dzienniku „Le Figaro”. Manifest ten uznawano za przełom w literaturze, który zrywał z romantyzmem i parnasizmem.
- W Polsce zwolennikiem symbolizmu był Zenon Przesmycki.
- Symbolizm miał również korzenie muzyczne; inspirację czerpano z idei „totalnego” dzieła sztuki Richarda Wagnera.
Tematyka i wyraz artystyczny
Symboliści dążyli do wyrażania problemów psychologicznych oraz metafizycznych, które można poznać jedynie poprzez intuicję i emocje. Sztukę postrzegali jako język abstrakcyjnych znaków, które komunikują przeżycia artysty.
Symbolizm zdominował literaturę we Francji (m.in. Arthur Rimbaud, Paul Verlaine, Stéphane Mallarmé), Rosji (Aleksandr Błok, Andriej Bieły) oraz w Polsce (Bolesław Leśmian, Leopold Staff, Stanisław Wyspiański). Rozwijał się również w plastyce, obejmując twórczość Gustave’a Moreau, Stanisława Wyspiańskiego, czy Gustava Klimta.
Malarstwo symbolistyczne
Malarstwo symbolistyczne wywodzi się z twórczości Gustave’a Moreau i prerafaelitów. Artyści symboliści traktowali obrazy jako niezależne od rzeczywistości, wyrażające subiektywne myśli i wrażenia. Kolor i forma miały być wizualnymi ekwiwalentami emocji, a nie podlegały jednolitemu stylowi.
Symbolizm sprzeciwiał się dominującym w XIX wieku tendencjom do mechanizacji i materializmu społeczeństw.
Podsumowanie
Symbolizm, jako nowatorski kierunek w sztuce, dążył do odkrywania transcendentalnych aspektów rzeczywistości poprzez symbolikę. W literaturze i sztuce wywarł trwały wpływ, kładąc nacisk na emocje i intuicję jako środki poznania świata.
