Socha – Narzędzie Rolnicze
Socha to tradycyjne drewniane narzędzie rolnicze, używane do orki, które wyróżnia się rozdwojonym rylcem. Nazwa „socha” wywodzi się z języków słowiańskich, gdzie oznacza drzewo rosochate lub widły. Narzędzie to było znane już od VII wieku p.n.e. w Egipcie, a w Europie Wschodniej pojawiło się przed średniowieczem. W Polsce zaczęto je szeroko stosować obok pługa i płużycy od XVI wieku.
Budowa i Zastosowanie
Socha była wytwarzana z drewna, a jej rylec najczęściej robiony był z deski. Poszczególne elementy łączono za pomocą powrozu lub łyka. Narzędzie miało żelazne radlice, które efektywnie ryły glebę na różnych głębokościach, co sprzyjało niszczeniu chwastów i przykrywaniu resztek roślinnych. Istnieją dwa główne typy soch:
- Socha dwupolicowa: Składa się z dwóch podłużnych desek oraz rogacza – pojedynczego grządziela z rękojeściami.
- Socha łopatkowa: Posiada łopatkę przerzucaną z jednego ramienia na drugie oraz hołoble – podwójny dyszel z uchwytem do pojedynczego zaprzęgu.
Socha efektywnie odwracała i kruszyła glebę, a jej konstrukcja pozwalała na pracę na glebach lekkich oraz kamienistych. Z uwagi na brak płozu, socha była łatwa w manewrowaniu, jednak wymagała siły i zręczności ze strony oracza. Często pracowała w parze z osobą prowadzącą zaprzęg.
W niektórych przypadkach sochy były wyposażane w kółka lub modyfikowane z pługów fabrycznych. Obecnie narzędzia oparte na zasadzie niesymetrycznie umieszczonych rylców są używane do wyrywania warzyw, takich jak buraki.
Socha w Heraldyce
Socha stanowi również element heraldyczny, a jej wizerunek można znaleźć w herbach, takich jak herb gminy Sochaczew.
Bibliografia
- Kategoria: Narzędzia rolnicze
- Kategoria: Historia techniki
