Sjöwall i Wahlöö
Maj Sjöwall i Per Wahlöö to szwedzka para pisarska, uznawana za klasyków literatury kryminalnej. Ich twórczość, szczególnie cykl powieści kryminalnych Roman om ett brott (dosłownie „powieści o przestępstwie”), zyskała dużą popularność i wpływ na gatunek.
Cykl powieściowy
W latach 1965-1975 para opublikowała dziesięciotomowy cykl, którego głównym bohaterem jest Martin Beck, oficer wydziału zabójstw w Sztokholmie. Powieści te łączą w sobie elementy kryminału z krytyką społeczną, w której autorzy wyrażają swoje lewicowe poglądy, krytykując szwedzki model państwa.
- Roseanna (1965) – wyd. Amber, 2009
- Mężczyzna, który rozpłynął się w powietrzu (1966) – wyd. Amber, 2009
- Mężczyzna na balkonie (1967) – wyd. Amber, 2009
- Śmiejący się policjant (1968) – wyd. Czytelnik, 1973 i wyd. Amber, 2010
- Jak kamień w wodę (1969) – wyd. Poznańskie, 1990 i wyd. Amber, 2010
- Morderstwo w Savoyu (1970) – wyd. Amber, 2010
- Człowiek z Säffle (1971) – wyd. Poznańskie, 1976 i wyd. Amber, 2011
- Zamknięty pokój (1972) – wyd. Poznańskie, 1980 i wyd. Amber, 2011
- Zabójca policjanta (1974) – wyd. Amber, 2012
- Ludzie przemocy (1975) – wyd. Amber, 2012
Przełomowe rozwiązania literackie
Powieści Sjöwall i Wahlöö wprowadziły nowy, realistyczny obraz pracy policji, odchodząc od archetypowego detektywa. Zamiast jednostkowego geniuszu, autorzy skupili się na kolektywnym wysiłku zespołu śledczego oraz na społecznych i obyczajowych kontekstach lat 60. i 70. w Szwecji.
Polityczny kontekst
Z biegiem czasu w ich twórczości coraz wyraźniej pojawiały się odniesienia do polityki, krytykując autorytet policji oraz ukazując przestępców jako ofiary społecznych niesprawiedliwości. Ich lewicowe poglądy stawały się coraz bardziej widoczne, co znalazło odzwierciedlenie w kolejnych powieściach.
Bohaterowie
W cyklu pojawia się szereg postaci, w tym:
- Martin Beck – główny bohater, szef wydziału zabójstw, borykający się z osobistymi problemami.
- Lennart Kollberg – przyjaciel Becka, często sarkastyczny.
- Gunvald Larsson – kontrowersyjny policjant, wywodzący się z klasy wyższej.
- Frederik Melander – „chodzący komputer” zespołu, znany z fotograficznej pamięci.
Ekranizacje
Powieści zostały kilkakrotnie przeniesione na ekran, zarówno w formie filmów, jak i seriali telewizyjnych, z których najpopularniejszy to Martin Beck, emitowany od 1993 roku.
