Śiwa w Hinduizmie
Śiwa (sanskr. शिव) to jedna z najważniejszych postaci w hinduizmie, będąca częścią Trimurti, obok Brahmy i Wisznu. Uważany za jedynego Boga przez śiwaistów, jest symbolem zarówno zniszczenia, jak i odnowy. Śiwa ma 1008 imion i jest często przedstawiany jako Nataradźa, mistrz tańca, a także jogin i asceta.
Ikonografia i atrybuty
- Trzecie oko: Mistyczne oko na czole Śiwy symbolizuje wiedzę i zdolność do dostrzegania rzeczywistości.
- Kok włosów: Włosy Śiwy są często ułożone w kok, co według mitologii miało na celu złagodzenie przepływu Gangesu na Ziemi.
- Sierp Księżyca: Umieszczony we włosach Śiwy, symbolizuje jego związek z cyklem czasu.
- Triśula: Trójząb Śiwy, symbolizujący zniszczenie niewiedzy i iluzji.
- Damaru: Bęben Śiwy, który jest atrybutem twórczości.
Formy kultowe
Różne formy Śiwy mają specyficzne znaczenia:
- Rudra: Imię Śiwy w Wedach, ukazujące go jako gniewnego i opiekuńczego bóstwa.
- Nataradźa: Śiwa jako mistrz tańca, symbolizujący cykl tworzenia i zniszczenia.
- Nilakantha: Śiwa, który wypił truciznę, aby uratować wszechświat.
- Ardhanariśwara: Połowa ciała męskiego i żeńskiego, symbolizująca jedność Śiwy z jego Śakti.
Symbolika
Śiwa jest również czczony w formie lingamu, co symbolizuje nieskończoność Boga. Kult lingamu jest istotnym elementem śiwaizmu, niezwiązanym bezpośrednio z koncepcją falliczną.
Postacie związane z Śiwą
Małżonki Śiwy, takie jak Parwati, Kali i Durga, oraz synowie Ganeśa i Karttikeja, odgrywają kluczowe role w mitologii związanej z tym bogiem. Śiwa ukazywany jest jako kochający mąż i ojciec, a jego relacje rodzinne mają głębokie znaczenie symboliczne.
Kult i praktyki
- Święta: Najważniejsze święto to Mahaśiwaratri, obchodzone poprzez medytację i modlitwy.
- Święte miejsca: Góra Kailas, Arunaćala i Amarnath są uznawane za święte miejsca związane z Śiwą.
- Mantry: Przykładowe mantry to Om Namaha Śiwaja oraz Śri Rudram.
Recepcja w literaturze
Wedy i Purany oferują różne przedstawienia Śiwy, od bóstwa o mniejszym znaczeniu do centralnej postaci śiwaizmu. W miarę rozwoju religii, Śiwa stał się synonimem Brahmana, co potwierdzają teksty takie jak Śwetaśwataropaniszada.
Śiwa jest zatem złożoną postacią w hinduizmie, łączącą w sobie różnorodne aspekty życia, zniszczenia i tworzenia, a jego kult ma ogromne znaczenie w tradycji indyjskiej.
