Rotacyzm – Definicja
Rotacyzm to zjawisko fonetyczne, polegające na przekształceniu określonej głoski w głoskę [r]. Pojawia się w historii różnych języków.
Rotacyzm w języku łacińskim
W łacinie archaicznej nastąpił rotacyzm, gdy pierwotne [s] w pozycji interwokalicznej najpierw udźwięczniło się do [z], a następnie przeszło w [r]. Proces ten zakończył się w IV wieku p.n.e., co doprowadziło do zniknięcia głoski [z] z łaciny.
Cenzor Appiusz Klaudiusz Ślepy zdecydował o usunięciu litery Z z alfabetu oraz wprowadzeniu nowej litery G, co wpłynęło na pisownię wielu wyrazów, w tym nazwisk.
Rotacyzm w języku rumuńskim
W rumuńskim rotacyzm objął przekształcenie głoski [l] w [r] między samogłoskami, na przykład łacińskie caelum zmieniło się w cer.
W niektórych dialektach rumuńskich oraz w istrorumuńskim rotacyzm dotyczy także głoski [n], co ilustruje przekształcenie łacińskiego bonus w bur.
Przykłady interwokalicznego [n] w [r] są obecne w wczesnych przekładach biblijnych, takich jak Psałterz szkejański.
Rotacyzm w języku słoweńskim
W słoweńskim rotacyzm polega na przejściu głoski [Z] w [r] między samogłoskami. Zmiana ta miała miejsce w średniowieczu, a jej ślady można znaleźć w Zabytkach z Freising z X wieku.
Przykłady słoweńskiego rotacyzmu obejmują:
- z možešь (por. polskie „możesz”)
- z kьtože (por. polskie „któż”)
Podobne zjawisko występuje także w niektórych innych językach południowosłowiańskich.
