Rada królewska w średniowiecznej Europie
Rada królewska, znana również jako rada koronna czy rada książęca (łac. Curia Regis), była grupą najwyższych dostojników, z którymi monarcha podejmował kluczowe decyzje. W wielu krajach przekształciła się później w wyższą izbę parlamentu.
Rada królewska w Polsce
W Polsce, we wczesnym średniowieczu, skład Rady zależał od woli monarchy. Z czasem przyjęto, że niektórzy urzędnicy wchodzą do niej z racji pełnionych funkcji. Król miał prawo powoływać nowych członków według własnego uznania. Do stałych członków Rady należeli:
- kanclerz wielki koronny
- podkanclerzy koronny
- marszałek wielki koronny
- podskarbi wielki koronny
- dygnitarze ziemscy
- arcybiskup gnieźnieński
- arcybiskup lwowski
- biskupi katoliccy
Rada podejmowała decyzje dotyczące najważniejszych spraw państwowych, a jej kompetencje były określane głównie przez zwyczaj. W 1422 roku uchwała postanowiła, że król musi uzyskać zgodę Rady w sprawie bicia monety. W późniejszych latach, zwłaszcza podczas panowania Władysława III Warneńczyka, rola Rady wzrosła z powodu jego małoletności. Po II pokoju toruńskim w 1466 roku, wielki mistrz zakonu krzyżackiego miał obowiązek uczestnictwa w Radzie. Z upływem czasu Rada przekształciła się w senat.
Rada królewska we Francji
We Francji w XIII wieku Rada Królewska przekształciła się w organ sądowniczy, znany jako parlament. Od XIV wieku parlament paryski działał jako sąd królewski, rozrastając jurysdykcję w miarę wzrostu domeny królewskiej. Do XVIII wieku we Francji istniało 16 parlamentów. Sędziowie, którzy kupowali swoje stanowiska, stawali się niezależni od monarchy. Parlament orzekał w sprawach karnych, cywilnych i administracyjnych, a od jego wyroków nie można było wnosić apelacji, z wyjątkiem kasacji przez Radę Królewską.
Parlament składał się z czterech izb:
- Izba Wielka (Izba Rozpraw)
- Izba Dochodzeń
- Izba Wieżyczki
- Izba Skarg
Parlament miał prawo rejestrowania uchwał królewskich, jednak mógł również odmówić ich zarejestrowania, co nazywano wetem kieszonkowym. Wyjątek stanowiła obecność króla w parlamencie, co przywracało pełnię jego władzy.
