Pryszczyca
Pryszczyca, znana również jako afoza, to ostra i niezwykle zaraźliwa wirusowa choroba zwierząt racicowych. Występuje na całym świecie i uznawana jest za najgroźniejszą chorobę wśród zwierząt. Jej obecność prowadzi do paraliżu handlu zwierzętami oraz powoduje znaczne straty ekonomiczne. Zakażone mogą być bydło, trzoda chlewna, owce, kozy, bawoły, renifery oraz dzikie przeżuwacze.
Etiologia
Chorobę wywołuje wirus pryszczycy (Picornavirus aphtae) z rodziny Picornaviridae. Istnieje wiele serotypów wirusa, z czego najgroźniejszy to serotyp O, który spowodował epidemie w Wielkiej Brytanii w 2001 roku, prowadząc do uboju około 4 milionów zwierząt.
Źródła zakażenia i patogeneza
Pryszczyca rozprzestrzenia się zarówno drogą bezpośrednią, jak i pośrednią, głównie przez kontakt z zakażonymi zwierzętami lub ich wydalinami. Wirus może być obecny w ślinie, mleku i kale już kilka godzin po zakażeniu. Zakażenie najczęściej następuje przez układ pokarmowy lub oddechowy.
Objawy
Okres inkubacji wynosi od 2 do 7 dni. Pierwszym objawem jest gorączka, a później zmiany w jamie ustnej, jak pęcherze. Rozróżnia się postać łagodną i złośliwą choroby.
Postać łagodna
- Bydło: Ślinienie, podwyższona temperatura, dreszcze, obrzęk błon śluzowych, pęcherze.
- Świnie: Łagodny przebieg, pierwsze objawy to gorączka, pęcherze w jamie ustnej i na kończynach.
- Owce: Łagodniejszy przebieg, pęcherze w jamie ustnej.
- Kozy: Objawy podobne do bydła, ale łagodniejsze, mogą wystąpić poronienia.
Postać złośliwa
Występuje u zwierząt, które zdrowieją, ale stają się osowiałe i mogą umrzeć w krótkim czasie.
Zmiany anatomopatologiczne
Pęcherze pryszczycowe, po pęknięciu, prowadzą do nadżerek i owrzodzeń, które mogą występować na skórze oraz błonach śluzowych.
Rozpoznawanie
Chorobę łatwo rozpoznać w okresie pojawienia się pęcherzy, natomiast w początkowym i końcowym stadium może być trudna do diagnozy. Potwierdza się ją badaniami laboratoryjnymi.
Leczenie
Leczenie pryszczycy jest zakazane. Choroba podlega obowiązkowemu zwalczaniu przez uboj zwierząt w ognisku zakażenia.
Występowanie u ludzi
Pryszczyca u ludzi jest rzadkością i zazwyczaj występuje w wyniku kontaktu z zakażonymi zwierzętami lub spożywania surowego mleka. Objawy obejmują gorączkę, bóle głowy oraz pęcherze w jamie ustnej.
Zapobieganie i zwalczanie
Walka z pryszczycą opiera się na eliminacji chorych zwierząt oraz szczepieniach. Metody te były stosowane w różnych krajach, w tym podczas epidemii w Wielkiej Brytanii w 2001 roku.
