Prakseologia
Prakseologia, pojęcie wywodzące się z greckiego, oznacza naukę o sprawnym działaniu. Stanowi dziedzinę badań naukowych, która koncentruje się na celowym działaniu ludzi.
Charakterystyka prakseologii
Inicjatorem prakseologii był Alfred Espinas, który w 1890 roku w artykule „Les origines de la technologie” zaproponował termin „prakseologia” dla oznaczenia nauki o formach i zasadach działania w świecie żywych istot.
Prakseologia ma na celu:
- Poszukiwanie uogólnień dotyczących świadomego i celowego działania.
- Konstruowanie i uzasadnianie dyrektyw praktycznych, takich jak nakazy, zakazy, zalecenia i przestrogi.
- Tworzenie systemu pojęć przydatnych dla tych konstrukcji.
- Systematyzowanie twierdzeń w ramach dedukcyjnego systemu.
- Naukowe badanie warunków skuteczności działań oraz typologia działań związana z ich powodzeniem i niepowodzeniem.
Cykl prakseologiczny
Cykl prakseologiczny składa się z pięciu kluczowych etapów:
- Diagnoza (zbieranie faktów)
- Prognoza (przewidywanie)
- Planowanie i programowanie
- Realizacja
- Ocena efektów
Ludwig von Mises w swoim dziele „Ludzkie działanie” podkreślał potrzebę rozpatrywania ekonomii w kontekście prakseologii. Istotny wkład w rozwój tej dziedziny wnieśli także polski filozof Tadeusz Kotarbiński oraz profesor Witold Kieżun.
Wybitni prakseolodzy
W historii prakseologii wyróżniają się postacie takie jak Alfred Espinas, Tadeusz Kotarbiński oraz Ludwig von Mises, którzy przyczynili się do jej rozwoju i popularyzacji w różnych dziedzinach nauki.
