Pirokseny
Pirokseny to grupa powszechnie występujących minerałów skałotwórczych o strukturze krzemianów łańcuchowych, o ogólnym wzorze chemicznym AB[Si2O6]. Wzór ten wskazuje, że A najczęściej reprezentują wapń, sód i lit, natomiast B to magnez, żelazo oraz glin. Pirokseny stanowią istotny komponent skał magmowych i metamorficznych, a najważniejszym z nich jest augit.
Nazwę „pirokseny” wprowadził René-Just Haüy, łącząc greckie słowa pyr (ogień) i xenos (obcy), co odnosi się do powstawania tych minerałów po erupcji wulkanicznej.
Cechy piroksenów
- Obecność dwóch systemów łupliwości, krzyżujących się pod kątem prostym.
- Krystalizacja w układzie jednoskośnym lub rombowym.
- Zastosowanie w nauce, kolekcjonerstwie oraz w jubilerstwie.
- Barwy: żółta, zielona, białoszara, brunatna lub czarna, zależnie od zawartości żelaza oraz tytanu.
Pirokseny tworzą wiele izomorficznych szeregów kryształów, w tym:
- diopsyd – hedenbergit
- kosmochlor – jadeit – egiryn
- diallag – augit – fassait
Minerały skrajne w tych szeregach są rzadkie, a ich wzory chemiczne mają głównie znaczenie teoretyczne.
Najbardziej rozpowszechnione pirokseny
- augit
- diallag
- enstatyt
- hedenbergit
- diopsyd
- bronzyt
Rzadziej występujące to:
- egiryn
- jadeit
- kunzyt
- omfacyt
- spodumen
- hipersten
- diallag
W Polsce pirokseny można znaleźć m.in. na Dolnym Śląsku (diopsyd, spodumen, jadeit) oraz w Pieninach (augit).
Kategoria: Krzemiany (minerały)
