Ojczyzna (Omega)
Ojczyzna, znana również jako Organizacja Ziem Zachodnich „Ojczyzna”, była polską organizacją konspiracyjną działającą od końca 1939 do połowy 1945 roku. Jej działalność koncentrowała się na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy Niemieckiej i reprezentowała ideologię „starych” endeków.
Historia
Organizacja została założona pod koniec września lub na początku listopada 1939 roku w Poznaniu. Współzałożycielami byli m.in. Kirył Sosnowski, ksiądz Józef Prądzyński i hrabia Adolf Rafał Bniński. Nazwa „Ojczyzna” nawiązuje do przemówienia Ignacego Paderewskiego, w którym Polska została określona jako ojczyzna wszystkich Polaków.
Na czele organizacji stał Witold Grott, a od stycznia 1942 roku Jan Jacek Nikisch. Ksiądz Prądzyński był faktycznym liderem. Ojczyzna miała charakter kadrowego ruchu społeczno-politycznego, licząc maksymalnie 500 członków. Jej działalność obejmowała:
- Propagandę
- Tajne nauczanie
- Samopomoc
- Akcje charytatywne
Organizacja przesyłała raporty do Polskiego Państwa Podziemnego na temat sytuacji w tych terenach. Programowe założenia Ojczyzny, przedstawione w dokumentach z 1943 roku, zakładały utworzenie narodowo-katolickiego państwa z ustrojem społeczno-gospodarczym opartym na sprawiedliwości. Zachodnia granica miała opierać się na Odrze i Nysie Łużyckiej.
Wiosną 1940 roku członkowie Ojczyzny współtworzyli Okręg Poznański ZWZ. Działalność organizacji szybko rozszerzyła się na Warszawę, Śląsk i Pomorze. W wyniku aresztowań w latach 1941-1942 kierownictwo przeniosło się do Warszawy, gdzie zorganizowano Sekcję Zachodnią w Departamencie Informacji i Prasy oraz Biuro Ziem Zachodnich Delegatury Rządu na Kraj.
Ojczyzna wspierała działalność konspiracyjną, tworząc m.in. Uniwersytet Ziem Zachodnich oraz wydając prasę podziemną. 1 kwietnia 1944 roku wstąpiła w skład Porozumienia Organizacji Narodowych, a jej przewodniczący zasiadał w Prezydium Rady Jedności Narodowej. Oficjalne rozwiązanie organizacji miało miejsce 15 lipca 1945 roku.
Po wojnie w Poznaniu i Katowicach funkcjonowały jeszcze ośrodki podziemne. Władysław Gomułka wspierał porozumienie z Ojczyzną, jednak po jego odsunięciu od władzy, kierownictwo organizacji zostało aresztowane i sądzone w 1950 roku.
Działacze
- Edmund Męclewski
- Edward Serwański
- Kazimierz Popiołek
- Alojzy Targ
