NKWD ZSRR
NKWD ZSRR, czyli Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych, był centralnym organem państwowym ZSRR, działającym w latach 1917-1946. Został utworzony 10 lipca 1934 roku, a jego funkcje obejmowały m.in. administrację, policję, wywiad, kontrwywiad oraz zarządzanie obozami pracy przymusowej (Gułag).
W 1946 roku NKWD przekształcono w Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ZSRR (MWD). Głównym celem NKWD były represje wobec obywateli, w tym masowe deportacje i zbrodnie, takie jak zbrodnia katyńska.
Ofiary i Represje
NKWD stał się symbolem represji w ZSRR, odpowiedzialnym za masowe prześladowania, zwłaszcza w czasie Wielkiej Czystki (1936-1938). W wyniku tych działań zamordowano miliony ludzi, a wiele innych trafiło do obozów. W czerwcu 1941 roku NKWD zleciło masowe egzekucje więźniów w zachodniej Białorusi i Ukrainie, co doprowadziło do śmierci około 35 tysięcy osób.
Historia i Struktura
Pierwszym organem bezpieczeństwa w ZSRR była Czeka, utworzona w 1917 roku. Przemiany w aparacie bezpieczeństwa rozpoczęły się z inicjatywy Józefa Stalina, który w 1934 roku przekształcił OGPU w NKWD. Na czoło NKWD stanął Gienrich Jagoda, a później Nikołaj Jeżow i Ławrientij Beria, którzy kontynuowali masowe represje.
Wielka Czystka
NKWD odegrał kluczową rolę podczas Wielkiej Czystki, prowadząc brutalne represje w Armii Czerwonej i wśród oficerów wywiadu. W latach 1937-1938 aresztowano i zamordowano znaczną część personelu wywiadu, co osłabiło zdolności operacyjne ZSRR.
Zmiany po II wojnie światowej
W 1946 roku, na rozkaz Stalina, NKWD przekształcono w Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Jego funkcje obejmowały kontrolę porządku publicznego, milicję, więziennictwo oraz zarządzanie obozami pracy.
Budynki i Infrastruktura
NKWD posiadało wiele siedzib w ZSRR, w tym w Moskwie, Sankt Petersburgu, Kijowie i Mińsku. Wykorzystywało także zaadaptowane klasztory jako więzienia.
Obywatele Polscy w NKWD
Po 1939 roku wielu obywateli polskich, głównie narodowości żydowskiej, rozpoczęło służbę w NKWD. Osoby te często zmieniały nazwiska po wojnie.
Zarówno współpraca agenturalna, jak i działalność funkcjonariuszy w NKWD pozostaje mało zbadana z powodu ograniczonego dostępu do archiwów.
