Nitrogliceryna
Nitrogliceryna to organiczny związek chemiczny z grupy azotanów, będący estryfikatem kwasu azotowego i glicerolu. Jest wykorzystywana zarówno jako materiał wybuchowy, jak i lek rozszerzający naczynia krwionośne, szczególnie w leczeniu choroby wieńcowej.
Właściwości chemiczne
Nitrogliceryna ma masę molową 227,09 g/mol i występuje w formie oleistej, żółtawej, bezwonne cieczy. Oto kluczowe właściwości:
- Rozpuszczalność w wodzie: 1,3 g/kg (przy 25°C)
- Temperatura topnienia: 12,8°C (odmiana rombowa)
- Temperatura wrzenia: 160°C (przy 20 hPa)
- Wrażliwość na bodźce mechaniczne: detonuje przy uderzeniu ciężarka 2 kg z wysokości 4 cm
- Detonacja: prędkość 8–8,5 tys. m/s w rurze stalowej
Produkcja i zastosowanie
Nitrogliceryna została po raz pierwszy otrzymana przez chemika Ascanio Sobrero w 1847 roku. Proces polegał na powolnym wkraplaniu gliceryny do mieszaniny stężonych kwasów siarkowego i azotowego. Zyskała popularność dzięki zastosowaniom w dynamicie i żelatynie wybuchowej, opracowanym przez Alfreda Nobla.
Jest używana w medycynie jako lek w postaci 1% roztworu w etanolu w leczeniu chorób układu krążenia, redukując obciążenie serca poprzez rozkurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych.
Bezpieczeństwo i zagrożenia
Nitrogliceryna jest materiałem wybuchowym o dużej wrażliwości, co czyni ją niebezpieczną w obróbce i transporcie. Z tego powodu, jej stosowanie wymaga zachowania szczególnych środków ostrożności. Przy stosowaniu jako lek, w wyższych stężeniach może być toksyczna.
Podsumowanie
Nitrogliceryna jest ważnym związkiem chemicznym, zarówno w przemyśle materiałów wybuchowych, jak i w medycynie. Jej właściwości fizyczne i chemiczne oraz zastosowania sprawiają, że jest znaczącym składnikiem w obu dziedzinach.
Bibliografia
- Kategoria:Estry kwasu azotowego
- Kategoria:Leki hipotensyjne
- Kategoria:Leki z listy leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia
- Kategoria:Związki wybuchowe
