„`html
Nawiady
Nawiady, dawniej znane jako Aweyden, to wieś w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. Do 1954 roku była siedzibą gminy Nawiady, a od 1975 do 1998 roku administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
W miejscowości znajduje się dawny kościół ewangelicki, obecnie użytkowany przez katolików. Działa tu także filiał Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego oraz katolicka parafia pw. św. Józefa. Nawiady dysponują szkołą podstawową, sklepem spożywczym oraz marketem sieci Alux.
Historia
Wieś została założona w 1397 roku jako osada bartnicza przez komtura ryńskiego Jana Schoenfelda. Bartnicy płacili czynsz w postaci miodu i wosku. W XVII wieku, w wyniku intensywnego wykorzystywania lasów, bartnictwo straciło na dochodowości, co doprowadziło do wprowadzenia czynszu pieniężnego.
W 1760 roku szkoła w Nawiadach była w złym stanie, co doprowadziło do starań o dotacje na nowy budynek. W 1785 roku we wsi znajdowało się 56 domów, a w 1815 roku mieszkało tu 389 osób. W 1939 roku liczba mieszkańców wynosiła 657.
Ludzie związani z miejscowością
Pastorem w Nawiadach przez wiele lat był Jan Brafkowius (1678-1738), znany z wydania kancjonału.
Zabytki
Kościół gotycki z 1437 roku, odbudowany po pożarze w 1521 roku, był użytkowany przez ewangelików, a obecnie przez katolików. Budowla była wielokrotnie przebudowywana, a w jej wyposażeniu znajdują się m.in. późnogotycki kielich dedykowany św. Barbarze oraz organy z 1806 roku.
Pastorzy luterańscy w Nawiadach
- Johann Penili
- Petrus Przedziecki (1527)
- Petrus Pogorzelski (1553)
- Matthias Nowogrod (1564–1581)
- Cyprian Willamowius (od 1592)
- Crispin Willamowius (1607)
- Georgius Cibrowius
- Petrus Gusovius (1613–1646)
- Jacob Eichel
- Georg Nennichius (1645–1662)
- Johann Jonas (1661–1714)
- Michael Boretius (1661–1665)
- Stanislaus Wannovius (1665–1713)
- Sebastian Andreä (1684–1689)
- Georg Boretius (1689–1702)
- Georg Friedrich Boretius (1713–1733)
- Johann Barfchowius (1714–1738)
- Michael Greger (1733–1773)
- Daniel Heinrich Tschepius (1738–1744)
- Andreas Appelbaum (1744–1758)
- Michael Ludwig (1758–1788)
- Johann Heinrich Büttner (1773–1779)
- Johann Georg Konietzka (1779–1784)
- Georg Wilhelm Funk (1784–1787)
- Sigismund Krupinski (1788–1809)
- Johann Friedrich Rogowski (1789–1806)
- Johann Jacob Tusch (1806–1819)
- Michael Spekowius (1809–1817)
- Sigismund F. Pianka (1815)
- Johann Rutkowski (1817–1850)
- Carl Adolf Schrage (1838–1846)
- (Carl W.) Heinrich Rutkowski (1846–1883)
- Karl Gettkandt (1884–1906)
- Georg A. M. Stentzler (1895–1900)
- Friedrich Bremer (1900)
- Karl E. Fr. Stentzler (1900)
- Franz Schrader (1902–1904)
- Gustav Adolf Will (1906–1935)
- Louis Wosien (1906–1907)
- Hans Beckherrn (1929)
- Bruno Heinze (1934–1943)
- Helmut Dude (1943–1944)
„`
