Osobowość narcystyczna
Osobowość narcystyczna, znana również jako narcystyczne zaburzenie osobowości (NPD), to zaburzenie charakteryzujące się wzorcem zachowań, który obejmuje poczucie wielkości, potrzebę podziwu, brak empatii oraz trudności w przyjmowaniu perspektywy innych osób. W literaturze przedmiotu pojawiają się różne interpretacje tego zaburzenia, co prowadzi do terminologicznych nieścisłości.
W pracach nad DSM-5 (podręcznik diagnostyczny) podkreślono, że narcystyczne cechy mogą występować w innych zaburzeniach osobowości oraz u osób dobrze funkcjonujących. NPD może być zdiagnozowane tylko wtedy, gdy cechy te są sztywne, dezadaptacyjne i wywołują problemy w życiu. Podobne kryteria obowiązują w ICD-10.
Objawy i diagnoza
Diagnostyka NPD opiera się na klasyfikacjach nosologicznych, które porządkują symptomy. NPD zostało wprowadzone jako odrębna jednostka diagnostyczna w DSM-IV w 1990 roku. Pomimo tego, że autorzy tacy jak Beck czy Kernberg wskazują na niewystarczające badania dotyczące NPD, jego klasyfikacja pozostaje aktualna.
- Występowanie NPD w populacji szacuje się na 0–5,3%.
- Wśród osób z NPD 50–75% stanowią mężczyźni.
- Osoby te często są młodsze i nie są w związkach.
Teorie psychologiczne
Teorie dotyczące narcystycznego zaburzenia osobowości rozwijały się od czasów Adlera, który opisał „kompleks niższości”. W XX wieku, pojęcie narcyzmu zyskało popularność dzięki publikacjom Havelocka Ellisa oraz późniejszym propozycjom Millona i Younga.
Teorie psychoanalityczne i psychodynamiczne
Podejście psychodynamiczne, reprezentowane przez Kohuta i Kernberga, dostarcza ogólnych definicji objawów narcystycznych. Niektórzy autorzy wskazują na „epidemię narcyzmu” w nowoczesnym społeczeństwie, które faworyzuje powierzchowność, materializm i próżność, co może sprzyjać rozwojowi cech narcystycznych.
Badania sugerują, że w obecnych czasach cechy narcystyczne są bardziej powszechne niż w przeszłości, chociaż niektórzy krytycy uznają te hipotezy za przesadzone.
