Muszla – ogólny opis
Muszla to zewnętrzny szkielet wapienny występujący u muszlowców (Conchifera) oraz ramienionogów (Brachiopoda). Jest przytwierdzona do ciała zwierzęcia za pomocą mięśni. Muszle mogą mieć różne kształty i rozmiary, a ich struktura jest wynikiem działania specjalnych gruczołów na powierzchni płaszcza zwierzęcia.
Budowa i kształt muszli
Muszle są charakterystyczne dla różnych grup mięczaków, takich jak:
- Monoplacophora
- Gastropoda
- Bivalvia
- Scaphopoda
- Nautilida
U ślimaków występuje największa różnorodność kształtów muszli, od spiralnych po płaskie. W przypadku Bivalvia muszla składa się z dwóch części, podczas gdy Monoplacophora mają muszę jednoczęściową, a Polyplacophora zbudowane są z kilku płytek. U głowonogów muszla jest zredukowana, a u Aplacophora całkowicie nieobecna.
Typy muszli
Muszle można klasyfikować według sposobu skręcenia:
- Ortokonowy – proste, np. Orthoceras
- Cyrtokonowy – lekko zagięte:
- Endogastryczny – wklęsła strona brzuszna
- Egzogastryczny – wypukła strona brzuszna
- Gyrokonowy – zwinięte, ale bez przylegania skrętów
- Planispiralny – zwinięte w jednej płaszczyźnie:
- Ewolutny – np. amonity z rodzaju Ceratites
- Konwolutny – każdy następny skręt częściowo obejmuje poprzedni
- Inwolutny – każdy następny skręt całkowicie obejmuje poprzedni
- Trochokonowy i trochospiralny – wieżyczkowate skręty
Możliwe są także muszle o niejednorodnym typie, jak np. u amonitów Baculites lub ślimaków Vermetus.
Warstwy muszli
W przekroju poprzecznym muszli wyróżnia się zazwyczaj dwie lub trzy warstwy:
- Konchiolinowa (periostrakum) – zewnętrzna warstwa, produkowana przez nabłonek płaszcza
- Porcelanowa (mezostrakum) – środkowa warstwa z kryształków aragonitu lub kalcytu
- Pearlowa (hipostrakum) – wewnętrzna warstwa z drobnych blaszek węglanu wapnia, często o opalizującym połysku
W masie perłowej mogą powstawać perły, tworzone wokół obcych ciał, takich jak ziarenka piasku.
