Ameby (Pełzaki)
Ameby, znane również jako pełzaki, to rodzaj protistów z grupy Amoebozoa. Termin ten odnosi się głównie do przedstawicieli rodzaju Amoeba, ale także do innych podobnych organizmów, takich jak Entamoeba histolytica, odpowiedzialny za czerwonkę amebową. Ameby występują w różnych środowiskach, w tym w zanieczyszczonych zbiornikach wodnych, jeziorach i stawach, oraz mogą być pasożytami.
Budowa ameby
Ameby charakteryzują się dużą różnorodnością wielkości. Na przykład Amoeba proteus osiąga długość od 500 μm do 1000 μm, podczas gdy niektóre gatunki, takie jak Polomyxa, mogą mieć od 2000 do 3000 μm. Pelikula ameb, zależnie od gatunku, może być cienka lub grubsza, co wpływa na jej elastyczność i zdolność do formowania zgrubień podczas ruchu.
Pseudopodia i ruch
Ameby poruszają się za pomocą pseudopodiów, które mogą mieć różne kształty, np. płatowate (lobopodia) lub nitkowate (filopodia). Ruch jest wynikiem przepływu cytoplazmy oraz zmian w cytoszkielecie. Pseudopodia przyczepiają się do podłoża, co umożliwia pełzanie organizmu.
Skład cytoplazmy
Cytoplazma ameb składa się z dwóch warstw: endoplazmy, która jest wolna od ziarnistości, oraz ektoplazmy zawierającej różne ziarnistości. Niektóre gatunki mają mitochondria oraz inne materiały zapasowe. Dodatkowo w cytoplazmie mogą żyć endosymbiotyczne glony lub bakterie, które nadają amebom zabarwienie.
Jądro komórkowe
Ameby mogą mieć od jednego do kilkuset jąder. Przykładem jest Chaos carolinensis, która jest na tyle duża, że można ją dostrzec gołym okiem. Niektóre gatunki występują w przewodzie pokarmowym kręgowców i bezkręgowców, przy czym niektóre z nich są chorobotwórcze.
Zakażenie amebami
Wirusy ameb mogą być przenoszone przez niedogotowane lub surowe warzywa, szczególnie te nawożone ludzkimi odchodami. Chociaż metody oczyszczania wody są skuteczne w ograniczaniu ich rozprzestrzeniania, kontrola żywności pozostaje wyzwaniem.
Przykładowe gatunki ameb
- Amoeba proteus – Pełzak odmieniec
- Amoeba radiosa – Pełzak promienisty
- Amoeba amazonas
- Amoeba discoides
- Amoeba guttula
- Amoeba hylobates
- Amoeba limicola
