Mięczaki (Mollusca)
Mięczaki to drugi pod względem liczebności typ zwierząt, obejmujący około 130 tysięcy gatunków. Charakteryzują się dużą różnorodnością morfologiczną i występują zarówno na lądzie, jak i w wodzie. Badaniem mięczaków zajmuje się malakologia.
Klasyfikacja
Typ mięczaków dzieli się na 11 gromad, w tym 3 wymarłe:
- bruzdobrzuchy (Solenogastres)
- chitony (Polyplacophora)
- głowonogi (Cephalopoda)
- Helcionelloida†
- hiolity (Hyolitha†)
- jednotarczowce (Monoplacophora)
- łódkonogi (Scaphopoda)
- małże (Bivalvia)
- rostrokonchy (Rostroconchia†)
- ślimaki (Gastropoda)
- tarczonogie (Caudofoveata)
Mięczaki prawdopodobnie pojawiły się w prekambrze, a współczesna różnorodność form osiągnięta została pod koniec ordowiku.
Charakterystyka
Budowa mięczaków obejmuje:
- głowę (poza małżami)
- nogę
- worek trzewiowy, okryty płaszczem
Mięczaki są pierwoustymi zwierzętami, wykazującymi spiralne bruzdkowanie (z wyjątkiem głowonogów). Występują w formie dwubocznie symetrycznej, jednak ślimaki utraciły tę symetrię w wyniku torsji.
Wiele mięczaków posiada muszlę, która pełni funkcje ochronne i jest miejscem przyczepu mięśni. U głowonogów muszla jest skryta pod płaszczem.
Cechy
- wyodrębniona głowa (cefalia)
- układ krwionośny otwarty (z wyjątkiem głowonogów, gdzie jest zamknięty)
- płaszcz pokrywający grzbiet ciała
- różne formy nóg: płaska u ślimaków, klinowata u małży, podzielona u głowonogów
- obecność tarki do rozdrabniania pokarmu
- proste lub pętlicowe jelito
- mięśnie skośnie prążkowane
- rozmnażanie płciowe (rozdzielnopłciowość i obojnactwo)
- larwy typu trochofory lub weliger
Znaczenie
- Możliwość wyrządzania szkód w rolnictwie.
- Żywiciele pasożytów ludzi i zwierząt.
- Muszle wykorzystywane w rzemiośle.
- Niektóre gatunki są źródłem pożywienia.
- Służą do określania względnego wieku Ziemi.
- Komórki nerwowe wykorzystywane w badaniach laboratoryjnych.
- Substancje z ostryg i kałamarnic mają działanie antybakteryjne.
- Sproszkowane muszle mątw używane w kosmetykach i polerowaniu.
- Głowonogi stosowane do produkcji purpury.
