„`html
Lulek czarny (Hyoscyamus niger L.)
Lulek czarny, znany również jako lulka czy szalej czarny, to roślina z rodziny psiankowatych. Występuje na wszystkich kontynentach poza Antarktydą i Australią, z naturalnym występowaniem w górach prowincji irano-anatolińskiej. W Polsce pojawił się w epoce żelaza i jest uznawany za archeofit.
Morfologia
- Łodyga: Wzniesiona, pojedyncza, osiągająca wysokość 30–60 cm, gruczołowato omszona.
- Liście: Naprzemianległe, szerokie, owłosione, jasnozielonożółte.
- Kwiaty: Tworzą grono, kielich dzwonkowaty, korona brudnożółta z fioletowymi żyłkami.
- Owoc: Torebka otwierająca się czapeczką, z licznymi jasnobrązowymi nasionami.
- Korzeń: Palowy, gruby, sięgający do 80 cm w głąb gleby.
Biologia i ekologia
Lulek czarny jest rośliną jednoroczną, rzadko dwuletnią, kwitnącą od czerwca do września. Jest rośliną ruderalną, występującą na nieużytkach, przydrożach i wysypiskach. Zawiera alkaloidy tropanowe, co czyni ją śmiertelnie trującą. Objawy zatrucia obejmują halucynacje i paraliż układu oddechowego.
Zastosowanie
- Stosowany w medycynie tradycyjnej jako środek przeciwbólowy i uspokajający.
- Jego składniki są wykorzystywane w przemyśle farmakologicznym do produkcji leków.
- Historycznie używany do zatruwania strzał oraz w rytuałach magicznych.
- Wykorzystywany do barwienia wełny oraz jako trutka na gryzonie.
Szkodliwość i zwalczanie
Lulek czarny może być groźnym chwastem w uprawach roślin okopowych, zwłaszcza w plantacjach maku. Jego nasiona są podobne do ziaren maku, co utrudnia zbiór. Zwalczanie polega na zapobieganiu zachwaszczeniu oraz stosowaniu herbicydów zawierających glifosat lub dikwat. Wczesne siewki można niszczyć poprzez bronowanie i plewienie.
Podsumowanie
Lulek czarny jest rośliną o silnych właściwościach trujących, z długą historią zastosowań w medycynie, ale również jako niebezpieczny chwast. Jego kontrola w uprawach jest kluczowa dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt.
„`
