Lajtabánság – Efemeryczne Państwo w Burgenlandzie
Lajtabánság, znane również jako Palatynat Litawski, to krótko istniejący twór państwowy, który powstał na terenie współczesnego Burgenlandu, w rejonie miasta Sopron, w 1921 roku.
Okoliczności powstania
Na mocy Traktatu w Trianon, który wszedł w życie 26 lipca 1921 roku, Węgrzy stracili na rzecz Austrii tereny obecnego Burgenlandu, w tym Sopron. Przekazanie tych obszarów ustalono na 28 sierpnia 1921, a jego nadzór miała sprawować komisja sprzymierzonych z siedzibą w Sopronie. W dniu przekazania władze węgierskie opuściły te tereny, jednak ze względu na wybuch powstania mniejszości węgierskiej, które zorganizował Paweł Pronay, administracja austriacka nie mogła ich objąć.
Proklamacja Lajtabánság
4 października 1921 roku powstańcy ogłosili utworzenie własnego państwa w Oberwart. Mimo braku uznania międzynarodowego, Lajtabánság korzystało z nieoficjalnego wsparcia Węgier. Sytuacja była patowa, ponieważ żadna z stron nie chciała używać siły z obawy przed reakcjami międzynarodowymi.
Rozwiązanie konfliktu
Negocjacje w Wenecji, przy mediacji Włoch, doprowadziły do zawarcia układu 5 listopada 1921, który zakończył konflikt. Powstańcy złożyli broń 13 listopada, a do 30 listopada teren Lajtabánság został objęty przez władze austriackie. 5 grudnia 1921 Burgenland został oficjalnie włączony do Republiki Austrii.
Plebiscyt w Sopronie
Po powstaniu zmieniono plany zwycięskich mocarstw co do przyszłości Burgenlandu. W dniach 14–16 grudnia 1921 przeprowadzono plebiscyt w Sopronie, gdzie 65,2% głosów opowiedziało się za opcją węgierską (72,8% w mieście i 52,8% w okolicznych wioskach). W efekcie, 20 lutego 1922 Rada Ambasadorów postanowiła o pozostawieniu obszaru plebiscytowego przy Węgrzech.
Trwałe skutki
Obecny układ terytorialny w regionie wynika z tych wydarzeń. Sopron, jako kluczowy węzeł komunikacyjny, wymagał regulacji w zakresie austriackiego tranzytu kolejowego, co stało się niezbędne dla dalszego rozwoju regionu.
