Krzemień
Krzemień to skała osadowa, skrytokrystaliczna, składająca się z krzemionki, która występuje w różnych formach, takich jak kuliste, bulwiaste czy soczewkowate konkrecje. Zwykle znajduje się w obrębie skał niekrzemionkowych, takich jak wapienie i dolomity. Krzemień jest często pokryty jasną, miękką korą krzemionkową i może zawierać skrzemionkowane skamieniałości.
Geneza
Krzemienie mogą mieć różną genezę. Mogą powstawać równocześnie z osadami (syngenetyczne) lub wtórnie w starszych skałach poprzez wytrącanie się krzemionki z roztworów. Zawierają krzemionkę organiczną, pochodzącą z rozpuszczania szkieletów bezkręgowców.
Właściwości
- Wzór chemiczny: SiO2
- Układ krystalograficzny: trygonalny, mikrokrystaliczne skupienia
- Barwa: brązowa, szara, czerwona, czarna
- Rysa: biała, żółtawa, brązowa
- Twardość w skali Mohsa: 5,5–7
- Gęstość: 2,58–2,91
- Łupliwość: tak
- Przełam: muszlowy
Krzemienie były używane przez ludzi już w paleolicie jako materiał do wyrobu narzędzi i broni.
Występowanie
W Polsce krzemień występuje głównie na Przedgórzu Iłżeckim. Wyróżnia się kilka odmian:
- Krzemień pasiasty: występuje na północ i wschód od Ostrowca Świętokrzyskiego.
- Krzemień czekoladowy: obecny w rejonie Iłży i Wierzbicy.
- Krzemień świńciechowski: występuje w Świeciechowie.
- Krzemień ożarowski: okolice Ożarowa.
- Krzemień gościeradowski: występuje w Gościeradowie Ukazowym.
- Krzemień rejowiecki: Pagóry Chełmskie, wokół Rejowca Fabrycznego.
W Polsce krzemień był także przyniesiony przez lądolód plejstoceński.
Zastosowanie
- Wykorzystywany od prehistorii do wyrobu narzędzi i broni.
- Stosowany jako materiał w zamkach skałkowych.
- Obecnie używany w przemyśle ceramicznym i materiałów ściernych.
- Służy do produkcji farb oraz kul do młynów.
- W jubilerstwie wykorzystywany głównie do tworzenia przedmiotów artystycznych i dekoracyjnych.
