Kościoły słupowe w Norwegii
Kościoły słupowe, znane również jako stavkirke, to unikalny typ drewnianych świątyń norweskich, które były budowane od X do XIII wieku. Charakteryzują się one pionowymi słupami, które wspierają konstrukcję, w przeciwieństwie do tradycyjnych budowli zrębowych, opartych na poziomych belkach. Te zabytki są jednymi z najstarszych drewnianych struktur w Europie.
Nazwa i konstrukcja
Nazwa „kościół słupowy” odnosi się do konstrukcji opartych na dużych kolumnach, z dodatkowymi wolnostojącymi słupami wewnątrz, które podtrzymują dach. W niektórych przypadkach występuje centralny słup wspierający sygnaturkę. Choć termin „kościoły klepkowe” również jest używany, najbardziej precyzyjna byłaby nazwa „kościoły słupowo-ramowe”.
Te świątynie mają konstrukcję szkieletową, w której pionowe słupy narożne są połączone poziomymi deskami, tworząc ściany. Kościoły mogą mieć różne układy, od prostych z jedną nawą do bardziej złożonych z trzema nawami i wysokimi dachami, często zdobionymi rzeźbami smoków. Obecnie jedyny współczesny kościół o tej konstrukcji znajduje się w Askim w Norwegii.
Przykłady kościołów słupowych
W średniowieczu w Norwegii powstało około tysiąca kościołów słupowych, z których do dziś przetrwało 28. Oto niektóre z nich:
- Borgund stavkirke, Sogn og Fjordane, ok. 1150
- Eidsborg stavkirke, Telemark, XIII wiek
- Heddal stavkirke, Telemark, 1242
- Urnes stavkirke, Sogn og Fjordane, ok. 1130 (UNESCO)
- Gol stavkirke, Buskerud, 1212 (przeniesiony do Oslo)
Poza wymienionymi, istnieje kilka innych kościołów, które zostały usunięte z listy ze względu na zmiany w konstrukcji, a cztery z nich znajdują się poza Norwegią, w tym kościół Wang w Karpaczu, pochodzący z XII wieku.
Podsumowanie
Kościoły słupowe to ważny element norweskiego dziedzictwa kulturowego, łączący unikalną architekturę z historią. Zachowane przykłady stanowią cenne świadectwo średniowiecznego budownictwa drewnianego w Europie.
