Komunizm wojenny w Rosji radzieckiej
Komunizm wojenny to okres w historii Rosji radzieckiej, który trwał od 1918 do 1921 roku, obejmujący czas po objęciu władzy przez bolszewików oraz wojny domowej. Był to rezultat polityki gospodarczej wprowadzanej w tym czasie.
Podstawowe założenia i wprowadzenie
Według badaczy, takich jak Peter Kenez i Richard Pipes, bolszewicy traktowali komunizm wojenny jako rozwiązanie tymczasowe, jednak w praktyce był on próbą natychmiastowego wprowadzenia gospodarki komunistycznej. Kluczowym aspektem była skrajnie lewicowa polityka, której liderami byli Nikołaj Bucharin i Aleksandra Kołłontaj, co doprowadziło do wprowadzenia obowiązku pracy oraz znacjonalizowania ziemi.
Rząd bolszewicki wprowadził obowiązkowe dostawy żywności, co prowadziło do odbierania całości produkcji rolnej. Chłopi, zmuszeni do dostarczania plonów, tracili motywację do utrzymywania produkcji, co skutkowało spadkiem wydajności upraw i ogólnej produkcji zbóż.
Problemy i klęski
- W latach 1919-1920 66-80% żywności sprzedawano nielegalnie.
- Obowiązkowe dostawy żywności doprowadziły do spadku produkcji rolnej.
- Klęska głodu w 1921 roku, spowodowana suszą i brakiem nadwyżek żywności, zabiła około 5,1 mln osób.
Rezygnacja z komunizmu wojennego
Pomimo deklaracji sukcesu, stan gospodarki Rosji uległ pogorszeniu. W 1921 roku Lenin, w obliczu kryzysu, wprowadził Nową Politykę Ekonomiczną (NEP), która legalizowała sektor prywatny i starała się odbudować gospodarkę. Komunizm wojenny, mimo ideologicznych założeń, nie przyniósł oczekiwanych efektów gospodarczych i zakończył się klęską.
