Kazimierz Łyszczyński
Kazimierz Łyszczyński (1634-1689) był polskim filozofem, urzędnikiem państwowym, politykiem i żołnierzem, który przeszedł do historii jako skazaniec za ateizm. Jego nieopublikowany traktat O nieistnieniu Boga doprowadził do jego ścięcia, a prochy zostały rozrzucone.
Życiorys
Łyszczyński pochodził z średniozamożnej szlachty. W młodości służył w wojsku, a następnie studiował jako jezuita. Po opuszczeniu zakonu w 1666 roku, zaangażował się w politykę, pełniąc różne funkcje, w tym podsędka brzeskiego. Był wielokrotnie wybierany posłem na sejm z województwa brzeskiego i głosił idee społeczeństwa bezklasowego.
Proces i wyrok
Łyszczyński został zadenuncjowany przez sąsiada, co doprowadziło do procesu sądowego za ateizm. W 1689 roku skazano go na śmierć za oskarżenia o negowanie istnienia Boga. Wyrok, który obejmował spalanie jego pism i samego Łyszczyńskiego na stosie, był uważany za drakoński i spotkał się z oburzeniem, nawet wśród duchowieństwa.
Traktat „O nieistnieniu Boga”
Traktat, będący pierwszym polskim dziełem filozoficznym na temat ateizmu, nigdy nie został opublikowany, ponieważ rękopis został zniszczony podczas egzekucji. Łyszczyński krytykował religię jako manipulację mającą na celu wyzysk społeczny.
Łyszczyński w kontekście europejskim
Był jednym z pierwszych autorów ateistycznych książek w Europie. W przeciwieństwie do Lucilio Vaniniego, który publikował w sposób ostrożny, Łyszczyński otwarcie krytykował religię.
Pamięć i dziedzictwo
- Koalicja Ateistyczna organizuje inscenizacje jego egzekucji w Warszawie.
- Na Białorusi wydano okolicznościową kartkę pocztową z okazji 375. rocznicy urodzin Łyszczyńskiego.
- W Polsce jest patronem Internetowej Listy Ateistów i Agnostyków.
- 30 marca, dzień jego śmierci, obchodzony jest jako nieoficjalny Dzień Ateizmu w Polsce.
Łyszczyński w literaturze
Postać Kazimierza Łyszczyńskiego pojawia się w literaturze, m.in. w powieści Tadeusza Micińskiego Nietota. Księga tajemna Tatr oraz w tetralogii Adama Krechowieckiego O Tron.
