Kaktusowate (Cactaceae)
Kaktusowate, znane jako kaktusy, to rodzina sukulentów łodygowych, w której znajduje się od 24 do 220 rodzajów oraz od 1500 do 2000 gatunków. Rośliny te są przystosowane do suchych warunków i występują głównie w Ameryce, osiągając największe zróżnicowanie na terenach półpustynnych i górskich.
Rozmieszczenie geograficzne
Kaktusy występują na obu kontynentach amerykańskich oraz w miejscach takich jak Madagaskar czy Sri Lanka, w szczególności rodzaj Rhipsalis. Największa różnorodność gatunków występuje w Meksyku, gdzie znajduje się około 48 rodzajów i 850 gatunków, z czego 73% to endemity.
Inwazyjność
Człowiek znacząco wpłynął na rozprzestrzenienie kaktusowatych, które stały się inwazyjne na wielu kontynentach, w tym w Australii. Przykładem są opuncje przywiezione do Australii, które po latach stały się chwastami. Skuteczna walka z nimi opierała się na biologicznych metodach zwalczania.
Morfologia
Kaktusy mają zróżnicowaną budowę. Ich pokrój jest przystosowany do gromadzenia wody, a łodygi są mięsiste i cylindryczne lub kuliste. Wiele z nich ma areole, z których wyrastają ciernie. System korzeniowy jest rozległy, co pozwala na efektywne wykorzystanie wody.
Kwiaty i owoce
Kwiaty kaktusów są barwne, duże i zwykle zapylane przez nocne owady. Owoce są mięsiste i mogą być jadalne, a ich wygląd różni się w zależności od gatunku.
Ekologia i zagrożenia
Kaktusy rosną głównie na suchych terenach, gdzie muszą radzić sobie z intensywnym nasłonecznieniem i brakiem wody. Ich naturalne siedliska są zagrożone przez niekontrolowany zbiór i wykorzystanie w celach gospodarczych. Konwencja CITES objęła ochroną wiele gatunków kaktusowatych.
Zastosowanie
- Rośliny ozdobne: Kaktusy są popularne w uprawie jako rośliny ozdobne z uwagi na swój egzotyczny wygląd.
- Rośliny jadalne: Niektóre gatunki, jak opuncja figowa, wytwarzają jadalne owoce.
- Rośliny lecznicze: Kaktusy mają właściwości lecznicze; przykładem jest jazgrza Williamsa, stosowana w medycynie.
Uprawa
Kaktusy są zazwyczaj łatwe w uprawie, ale wymagają odpowiednich warunków, takich jak duża ilość światła i dobrze przepuszczalne podłoże. Wymagają także minimalnego podlewania, szczególnie zimą.
Obecność w kulturze
Kaktusy mają znaczenie w kulturze Indian, gdzie używane były w obrzędach religijnych. Ich obrazki oraz rzeźby są obecne w różnych formach sztuki.
W związku z ich popularnością i różnorodnością, kaktusowate odgrywają istotną rolę zarówno w ekosystemach, jak i w kulturze ludzkiej.
