Józef Lejtes

„`html

Józef Lejtes

Józef Lejtes (ur. 22 listopada 1901 w Warszawie, zm. 27 maja 1983 w Santa Monica) był polskim reżyserem i scenarzystą filmowym pochodzenia żydowskiego. Uważany za jednego z najważniejszych twórców polskiego kina przedwojennego, zrealizował takie filmy jak Młody las (1934), Dziewczęta z Nowolipek (1937) i Granica (1938). Po II wojnie światowej osiedlił się w Stanach Zjednoczonych.

Życiorys

Lejtes pochodził z zasymilowanej rodziny żydowskiej. Po udziale w Bitwie Warszawskiej w 1920 roku studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Swoją karierę w filmie rozpoczął jako asystent przy filmie Der Rosenkavalier.

Twórczość filmowa

Pierwsze filmy (1928–1933)

Huragan (1928) – Debiut Lejtesa, poruszający temat powstania styczniowego.
Z dnia na dzień (1929) – Adaptacja powieści o polskich żołnierzach podczas I wojny światowej.
Dzikie pola (1932) – Pierwszy film dźwiękowy, który nie zdobył uznania krytyków.
Pod Twoją obronę (1933) – Melodrama o pilocie, w której z powodu pochodzenia Lejtesa jego nazwisko zostało usunięte z czołówki.

Filmy historyczne i pierwsze sukcesy (1934–1938)

Młody las (1934) – Film o polskich uczniach strajkujących w czasie rewolucji 1905 roku; zdobył uznanie na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie.
Barbara Radziwiłłówna (1936) – Film o zdominowanym przez szlachtę parlamencie, krytykowany za niezgodne z prawdą przedstawienie bohaterki.
Kościuszko pod Racławicami (1938) – Film o insurekcji kościuszkowskiej, który spotkał się z negatywnym przyjęciem.

Filmy obyczajowe (1937–1938)

Dziewczęta z Nowolipek (1937) – Opowieść o nastolatkach wkraczających w dorosłość, uznawana za jeden z jego najlepszych filmów.
Granica (1938) – Film o tematyce społecznej, wyróżniający się wiarygodnością obserwacji.

Na emigracji (po 1939)

Po agresji III Rzeszy na Polskę, Lejtes emigrował, najpierw do Rumunii, a następnie przez Włochy do Palestyny, gdzie służył w armii i kręcił filmy dla wojska. Po wojnie zrealizował kilka filmów w Palestynie, a następnie osiedlił się w Stanach Zjednoczonych, gdzie jego dorobek był mało znany.

Styl filmowy i znaczenie

Lejtes był pod wpływem niemieckiego ekspresjonizmu i radzieckiej szkoły montażu. Jego twórczość wyróżniała się wysokim poziomem artystycznym, a filmy takie jak Dziewczęta z Nowolipek przyczyniły się do rozwoju polskiego kina.