Język syryjski
Język syryjski, znany również jako syriacki (ܣܘܪܝܝܐ suryāyā), jest dialektem wschodnioaramejskim, który wykształcił się w rejonie Edessy (dzisiejsza Şanlıurfa w Turcji). Jako główny język literacki i liturgiczny chrześcijaństwa na Bliskim Wschodzie, przestał być używany w mowie w VIII wieku, po najeździe Arabów. Do dziś jest stosowany przez różne kościoły, takie jak kościół jakobicki, asyryjski, maronicki i malabarski.
Pismo syryjskie
Język syryjski zapisywany jest pismem syryjskim, które wykształciło trzy formy: najstarszą esţrangelā, a także serţō i wschodnio-syryjski. Pismo to, podobnie jak arabskie, czyta się od prawej do lewej, a samogłoski zaznaczane są znakami nad i pod tekstem.
Literatura syryjska
Kultura syryjska wydała wielu znakomitych pisarzy, takich jak Afrahat, Efrem Syryjczyk, Jakub z Sarug oraz Grzegorz Bar Hebraeus. Literatura syryjska pełniła również rolę pośrednika w przyswajaniu przez Arabów greckiej nauki i filozofii.
Współczesne dialekty
Współczesne dialekty wschodnioaramejskie określane są jako „współczesny syryjski” (Modern Syriac) i „neo-syryjski” (Neo-Syriac). Istnieją jednak znaczące różnice między nimi a klasycznym syryjskim, który jest nadal używany w liturgii oraz literaturze naukowej.
Rozwój języka syryjskiego
W XV i XVI wieku język syryjski był używany przez autorów takich jak Bēt Sḇīrīnā i Isḥāq Qardāḥē Šbadnāyā. Neo-syryjski pojawił się w późniejszych wiekach, a niektóre prace były nadal pisane w klasycznym syryjskim. W XX wieku przetłumaczono na klasyczny syryjski wiele światowych dzieł literackich oraz periodyków.
Obecnie termin „język literacki” odnosi się głównie do klasycznego syryjskiego, nazywanego kṯōḇōnōyō, co oznacza „język książki”. Jednak terminologia ta nie jest stosowana konsekwentnie wśród różnych grup, a członkowie Syryjskiego Kościoła Ortodoksyjnego starają się rozszerzyć to pojęcie na inne formy pisma.
Bibliografia
- Antoni Tronina, Wprowadzenie do języka syryjskiego, Instytut Teologii Biblijnej Verbum, Kielce 2003
- Jerzy Woźniak (red.), Polska syrologia, Warszawa 2010
- Stefan Weninger (red.), The Semitic Languages – An International Handbook, Berlin/Boston 2011
