Irlandzka wojna domowa
Irlandzka wojna domowa (irl. Cogadh Cathartha na hÉireann) miała miejsce w latach 1922–1923 i była zbrojnym konfliktem pomiędzy zwolennikami a przeciwnikami traktatu angielsko-irlandzkiego, który ustanowił Wolne Państwo Irlandzkie. Traktat ten, podpisany 6 grudnia 1921, budził kontrowersje, szczególnie w kontekście utrzymania związku Irlandii z Wielką Brytanią oraz wyłączenia sześciu północnych hrabstw.
Straty i podział społeczeństwa
Wojna domowa przyniosła więcej ofiar niż irlandzka wojna o niepodległość. Straty po stronie protraktatowej wyniosły około 540–800 żołnierzy, podczas gdy liczba ofiar wśród przeciwników traktatu (IRA) szacowana jest na 1000–3000, a rzeczywiste liczby mogą być znacznie wyższe. Brak jest również danych dotyczących ofiar cywilnych, co doprowadziło do głębokiego podziału w irlandzkim społeczeństwie.
Przebieg konfliktu
W obliczu braku społecznego wsparcia dla przeciwników traktatu, Éamon de Valera i jego zwolennicy podjęli zbrojne działania, zajmując w kwietniu 1922 roku budynek Four Courts w Dublinie. Rząd irlandzki nie interweniował, mimo że w Ulsterze miały miejsce antykatolickie rozruchy. W czerwcu, na żądanie brytyjskich władz, rząd zaatakował Four Courts, co doprowadziło do czterodniowych walk i zniszczenia cennych archiwów.
Po wycofaniu się z Dublina, IRA rozpoczęła wojnę partyzancką, jednak rządowe siły, wspierane przez dostawy broni z Wielkiej Brytanii, zaczęły zyskiwać przewagę. W wyniku egzekucji wielu irlandzkich patriotów, w tym zasłużonych członków IRA, konflikt stał się jeszcze bardziej brutalny.
Zakończenie wojny
W maju 1923 roku IRA, na rozkaz de Valery, zakończyła walki. Warto zaznaczyć, że nie dożyli oni końca konfliktu, a wśród ofiar znaleźli się kluczowi sygnatariusze traktatu, tacy jak Arthur Griffith, który zmarł na atak serca, oraz Michael Collins, zastrzelony przez przeciwników traktatu.
