Historia prawa
Historia prawa to dyscyplina zajmująca się badaniem ewolucji prawa i jego instytucji od starożytności do czasów współczesnych. Jako nauka ukształtowała się na początku XIX wieku i po II wojnie światowej stała się przedmiotem nauczania na europejskich uniwersytetach.
Historia prawa jako nauka
Historia prawa łączy się z historią państwa, tworząc podstawowy dział prawoznawstwa. Wyróżnia się różne obszary badań, w tym:
- powszechną historię prawa
- historię państwa i prawa konkretnego obszaru (np. Polski, Niemiec)
- naukę prawa rzymskiego
- historię prawa kanonicznego
- historię poszczególnych gałęzi prawa (np. karnego, cywilnego)
Metody badawcze to m.in. podejście porównawcze oraz naukowe, które analizują rozwój systemów prawnych.
Rozwój prawa
Prawo ewoluowało w różnych regionach, w tym:
Starożytny Bliski Wschód
W starożytnym Bliskim Wschodzie normy prawne były ściśle związane z religią. Prawo egipskie, znane głównie z hieroglifów i papirusów, było pod wpływem kultury greckiej i rzymskiej. W Mezopotamii znane są kodeksy, takie jak kodeks Hammurabiego. Prawo Izraela opierało się na Torze oraz tradycji talmudycznej.
Grecja i Rzym
Starożytni Grecy wprowadzili fundamentalne koncepcje dotyczące państwa i sprawiedliwości, chociaż ich osiągnięcia w prawie prywatnym były ograniczone. Prawo rzymskie, skodyfikowane w Corpus Iuris Civilis, miało ogromny wpływ na systemy prawne Europy, w tym na prawo niemieckie i romańskie.
Średniowiecze i wczesna nowożytność
W średniowieczu dominowało prawo zwyczajowe, które ewoluowało ku zasadzie terytorialności. Około XI wieku prawo rzymskie zaczęto badać na uniwersytetach. W XIII wieku powstały zbiory norm prawnych. Reformacja przyniosła postulaty systematyzacji prawa, co doprowadziło do rozwoju prawa publicznego i procesowego w okresie absolutyzmu.
Późna nowożytność i czasy najnowsze
W Oświeceniu postulowano uniwersalizację prawa i kodyfikację, a w XIX wieku rozwijały się nowe gałęzie prawa, takie jak prawo pracy i międzynarodowe. W tym czasie zdominowały również idee liberalne i humanitarne w prawie karnym.
Islam
Islam, rozwinięty na Półwyspie Arabskim w VII wieku, zawiera normy prawne (szariat) oparte na Koranie i sunnie. W późniejszych wiekach rozwijały się szkoły prawnicze, a w XIX wieku pojawiły się propozycje unowocześnienia prawa muzułmańskiego.
Daleki Wschód
Rozwój prawa w regionie Dalekiego Wschodu również miał swoje unikalne cechy, które różniły się od prawodawstwa zachodniego, ale nie zostały szczegółowo omówione w tym zestawieniu.
