|commons = Category:Heliodor Święcicki
|wikicytaty =
}}
w Śremie „Profesor Heliodor Święcicki – Syn ziemi śremskiej, lekarz, patriota, społecznik, pierwszy rektor Uniwersytetu, Śrem 1986”]]
pod tablicą pamiątkową Heliodora Święcickiego w Śremie, 10 maja 2009]]
przed budynkiem Collegium Minus UAM, 8 maja 2010]]
]]
]]
]]
]]
Heliodor Święcicki (ur. 3 lipca 1854 w Śremie, zm. 10 lub 12 października 1923 w Poznaniu) – lekarz ginekolog, społecznik, filantrop, założyciel i pierwszy rektor Wszechnicy Piastowskiej (od 1920 Uniwersytetu Poznańskiego).
Życiorys
Był drugim w kolejności z sześciorga dzieci lekarza śremskiego, Tadeusza Święcickiego, pochodzącego z Oczkowic (między Kobylinem a Rawiczem) i Doroty z Korytowskich z Goszczanowa (ówczesny powiat turecki).
Z licznego rodzeństwa w latach 1861–1865 zmarły dwie siostry, Zofia i Maria, oraz jedyny brat, Ignacy. W 1872 stracił oboje rodziców, a w początkach 1873 – starszą siostrę, Ofelię. Z całej piątki rodzeństwa pozostała przy życiu tylko jego najmłodsza siostra Wanda (1862–1909). Opiekę nad rodzeństwem sprawowali zaprzyjaźnieni sąsiedzi.
Kariera naukowa
Ukończył szkołę powszechną i Gimnazjum klasyczne w Śremie w 1873. Podczas nauki w szkole był aktywnym członkiem Towarzystwa Tomasza Zana.
Następnie, śladem swego ojca, rozpoczął studia lekarskie na Uniwersytecie we Wrocławiu, które ukończył w 1877 uzyskując doktorat z medycyny i chirurgii za rozprawę na temat pielęgnowania i chorób dzieci u starożytnych Greków. Podczas studiów działał w Towarzystwie Literacko–Słowiańskim. W latach 1879–1883 specjalizował się w dziedzinie ginekologii i położnictwa w Lipsku, Dreźnie, Berlinie, Jenie oraz Erlangen.
W 1883 osiadł w Poznaniu, gdzie obok prywatnej praktyki pracował jako asystent w Zakładzie Położniczym św. Elżbiety. Działał również w Poznańskim Towarzystwie Pomocy Naukowej, pracując jako bibliotekarz (1883–1887), przewodniczący komitetu PTPN (1885–1904), redaktor „Roczników PTPN” (1888–1903), a później „Nowin Lekarskich” będących pismem wydziału lekarskiego Towarzystwa. W 1911 został wiceprezesem, a 1915 prezesem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jego działalność społeczna obejmowała również długoletnią pracę w Towarzystwie Dobroczynności św. Wincentego à Paulo oraz radzie nadzorczej „Dziennika Poznańskiego”. Oprócz tego we własnym zakresie przez szereg lat opiekował się polską biedotą otaczając ją pomocą materialną i zapewniając dostęp do książek w języku polskim.
Bardzo zły poziom opieki zdrowotnej wśród podopiecznych sprawił, że stał się pierwszym wśród polskich lekarzy dążącym do powołania instytucji pielęgniarki środowiskowej. Jego praca naukowa obejmowała niemal 200 artykułów i rozpraw naukowych z zakresu etiologii i leczenia chorób ginekologicznych oraz anatomii i patologii ogólnej.
W 1900 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w 1912 w uznaniu jego wiedzy i osiągnięć rząd pruski przyznał mu tytuł profesora.
W chwili odzyskania niepodległości rozpoczął starania o powstanie Uniwersytetu Poznańskiego. Na XX posiedzeniu Komisji Uniwersyteckiej w dniu 5 kwietnia 1919 nastąpił wybór Święcickiego na pierwszego Rektora Uniwersytetu Poznańskiego. Na tym samym zebraniu, na wniosek prof. M. Sobeskiego, nastąpiło również mianowanie Święcickiego na profesora zwyczajnego Wydziału Lekarskiego UP. Był on aż sześciokrotnie wybierany na rektora tzw. Wszechnicy Piastowskiej, która w 1920 przyjęła nazwę Uniwersytetu Poznańskiego, i funkcję tę pełnił aż do swojej śmierci (w 1921 powołał jeszcze fundację „Nauka i Praca” mającą na celu wspieranie polskich uczonych i młodzieży z terenu całego kraju).
Był przewodniczącym Komitetu Obrony Narodowej Województwa Poznańskiego w Poznaniu w 1920.
Śmierć
Zmarł w piątek 12 października. 14 listopada 1946 szczątki jego przeniesiono na tzw. Skałkę Poznańską, do krypty Zasłużonych Wielkopolan kościoła św. Wojciecha w Poznaniu, wdową po Gustawie Zaborowskim. Nie pozostawił potomstwa
* Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie (31 grudnia 1923)
Upamiętnienie
Heliodora Święcickiego upamiętnia:
* Collegium Heliodori Święcicki w Poznaniu,
* Szpital Kliniczny im. Heliodora Święcickiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu (do 2022),
* Ginekologiczno-Położniczy Szpital Kliniczny im. Heliodora Święcickiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu (od 2023),
* Biblioteka Publiczna im. Heliodora Święcickiego w Śremie,
* Liceum Ogólnokształcące im. Heliodora Święcickiego w Międzyrzeczu,
* Sala im. Heliodora Święcickiego w budynku Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu,
* popiersie w Collegium Minus w Poznaniu,
* ulica w Poznaniu,
* Ławeczka Heliodora Święcickiego w Poznaniu,
* Ławeczka Heliodora Święcickiego w Śremie
* monety okolicznościowe tzw. Heliodory wybite z okazji odsłonięcia Ławeczki Heliodora Święcickiego w Poznaniu,
* medal autorstwa Jana Wysockiego 1923 r., Aw: Popiersie w stroju ceremonialnym i napis w otoku, Rw: Budynki Uniwersytetu, niżej napis PIERWSZEMU REKTOROWI UNIWERSYTETU POZNAŃSKIEGO, niżej tarcza z dwoma berłami i daty 1919–1923,
* medal autorstwa Jana Wysockiego 1923 r., Aw: Popiersie w stroju ceremonialnym i napis w otoku, Rw: Postać nagiego młodzieńca pijącego wodę ze źródła, na dole napis VNIVERSITATIS POSNANIENSIS/PRAEMIVM.
* Złota moneta kolekcjonerska o nominale 100 złotych oraz srebrna moneta kolekcjonerska o nominale 10 złotych wydane w 2019 r. przez Narodowy Bank Polski z okazji 100-lecia utworzenia Uniwersytetu Poznańskiego.
