Heimkehr – Powrót do ojczyzny
Heimkehr (pol. Powrót do ojczyzny) to niemiecki film propagandowy z 1941 roku, który fałszywie przedstawia losy niemieckiej mniejszości w Polsce w 1939 roku. Celem produkcji było szerzenie propagandy narodowosocjalistycznej, ukazując Polaków jako brutalnych oprawców, podczas gdy Niemcy są przedstawiani jako bezradne ofiary, które mogą znaleźć ratunek tylko w armii Hitlera.
Fabuła filmu
Akcja filmu rozgrywa się w marcu 1939 roku. Marie, nauczycielka niemieckiej szkoły, zmaga się z polskim burmistrzem, który odmawia pomocy Niemcom. Po tragicznych wydarzeniach, w tym śmierci jej narzeczonego Fritza, Marie wraca do rodzinnej wsi, gdzie nasilają się polskie prześladowania. W obliczu aresztowań Niemców, Marie intonuje piosenkę o tęsknocie za Niemcami, co stanowi kulminacyjny moment filmu. Film kończy się przybyciem niemieckich wojsk, które ratują Niemców przed rozstrzelaniem.
Wersje filmu
Film był wyświetlany w dwóch wersjach. W Generalnym Gubernatorstwie pokazano wersję z bardziej drastycznymi scenami, natomiast w pozostałych krajach podbitych przez III Rzeszę wersja była stonowana. Według relacji, film ukazywał przemoc wobec niemieckiej ludności, co miało na celu skłonienie Niemców do określonych postaw wobec Polaków.
Produkcja
Produkcją filmu zajmował się m.in. Heinrich Himmler. Zdjęcia rozpoczęły się w styczniu 1941 roku w Wiedniu, a plenerowe trwały do czerwca tego samego roku. Premiera miała miejsce w Wenecji, a następnie w Wiedniu i Berlinie.
Udział Polaków
Polska obsada została zorganizowana przez kolaboranta Igo Syma. Wiele znanych aktorów odmówiło udziału, obawiając się represji. Władze podziemne zareagowały na film, oskarżając współpracujących z nim aktorów o kolaborację. Po wojnie kilku z nich zostało skazanych na kary więzienia za udział w produkcji.
Obsada filmu
- Paula Wessely: Maria
- Max Paulsen: dr Thomas
- Attila Hörbiger: Ludwig Launhardt
- Bogusław Samborski: Burmistrz
Heimkehr dzisiaj
Film jest obecnie zakazany w Niemczech i Austrii, a jego pokazy są dozwolone tylko po wcześniejszym wprowadzeniu historyka. W Polsce film bywa wyświetlany w kinie Iluzjon. Austriacka pisarka Elfriede Jelinek określiła Heimkehr jako najgorszy film propagandowy, wplatając jego fragmenty do swojej sztuki.
