Solipsyzm
Solipsyzm to subiektywny pogląd filozoficzny, zgodnie z którym cała rzeczywistość jest jedynie zbiorem subiektywnych wrażeń jednostki. Wszelkie obiekty i ludzie, których doświadcza, są jedynie fragmentami jej umysłu. Podobnym podejściem jest materialistyczny agnostycyzm, który stwierdza, że nic poza umysłem jednostki nie może być absolutnie udowodnione, a inne elementy rzeczywistości mogą być jedynie iluzją.
Historia
Za prekursora solipsyzmu uznawany jest sofista Gorgiasz (ok. 480–385 p.n.e.), który w swoim dziele „O naturze albo o niebycie” głosił trzy tezy:
- Nic nie istnieje.
- Jeśli coś istnieje, nikt nie może o tym wiedzieć.
- Jeśli ktoś o tym wie, nie może tego przekazać innym.
Przedstawiciele filozofii immanentnej również przyczynili się do rozwoju tego poglądu.
Krytyka solipsyzmu
Solipsysta nie może całkowicie zredukować obiektów do swojej świadomości, ponieważ nie potrafi nimi dowolnie sterować. Na przykład, Rysy w Tatrach pozostają tam niezależnie od woli solipsysty. W przeciwieństwie do tego, umysł nie kontroluje swoich snów, co sugeruje, że pewne elementy rzeczywistości są autonomiczne. Krytycy wskazują, że jeśli obiekty postrzegane są jako niezależne, to muszą być traktowane jako rzeczywiste.
W trakcie argumentacji solipsysta może twierdzić, że tworzy wewnętrzną komunikację w swoim umyśle, co jednak rodzi pytania o różnorodność stopni niezależności między myślami. Interakcje między obiektami w filozofii realistycznej przypominają te w solipsyzmie, co wskazuje na zbędne założenia i komplikacje.
Próby redefinicji solipsyzmu, takie jak solipsyzm metodologiczny Plotyna, wprowadzały hierarchię bytów, zachowując jednak niektóre elementy tego poglądu. David Deutsch zauważa, że solipsyzm jest teoretycznie niepodważalny, ale praktycznie nieobronny.
W opowiadaniu „The Egg” Andy’ego Weira przedstawiono idee reinkarnacji, gdzie wszyscy ludzie są tą samą osobą, co może wprowadzać nową perspektywę w kontekście solipsyzmu.
