Fortepian
Fortepian to strunowy instrument muzyczny, klasyfikowany jako chordofon, młoteczkowy i klawiszowy. Posiada 88 klawiszy i zakres dźwięków od A2 do c5. Struny są uderzane młoteczkami, co pozwala na dynamiczną kontrolę głośności dźwięku, odróżniając go od wcześniejszych instrumentów klawiszowych.
Historia
Pierwsze wzmianki o fortepianie pochodzą z roku 1598. Instrument wykształcił się z klawikordu, a jego protoplastą był Bartolomeo Cristofori, który zbudował pierwszy fortepian w 1711 roku. Udoskonalenia fortepianu dokonali m.in. Gottfried Silbermann oraz Ludwig van Beethoven, co przyczyniło się do wzrostu popularności instrumentu w XVIII i XIX wieku.
Budowa i rodzaje fortepianów
Fortepiany dzielą się na cztery główne rodzaje w zależności od długości:
- Fortepiany gabinetowe: 140-180 cm
- Fortepiany salonowe: 180-210 cm
- Fortepiany półkoncertowe: 210-240 cm
- Fortepiany koncertowe: powyżej 240 cm
Pedały
Fortepiany zazwyczaj wyposażone są w trzy pedały, które pełnią różne funkcje:
- Pedał forte: Podtrzymuje dźwięki po zwolnieniu klawiszy, umożliwiając grę innych nut.
- Pedał piano: Zmienia brzmienie na delikatniejsze, uderzając w mniejszą liczbę strun.
- Pedał sostenuto: Umożliwia podtrzymanie wybranych dźwięków.
Mechanizmy
Fortepiany posiadają różne mechanizmy, głównie angielskie i wiedeńskie, które różnią się sposobem działania i repetycji. Mechanizm angielski, stosowany współcześnie, umożliwia podwójną repetycję, co zapewnia szybkie powtarzanie dźwięków.
Strojenie
Strojenie fortepianu wymaga precyzji i powinno być przeprowadzane przez specjalistów. Instrumenty te charakteryzują się stabilnością stroju, co pozwala na strojenie raz lub dwa razy w roku.
Producenci
W XIX wieku rozwijały się liczne wytwórnie fortepianów, takie jak Steinway, Bösendorfer czy Yamaha. W Polsce znane były fabryki Krall i Seidler.
Muzeum Fortepianów
W Ostromecku, koło Bydgoszczy, znajduje się Kolekcja Zabytkowych Fortepianów im. Andrzeja Szwalbego, zawierająca około 50 fortepianów z XIX wieku.
Podsumowanie
Fortepian to wszechstronny instrument, który odgrywa kluczową rolę w muzyce klasycznej i współczesnej, będąc podstawowym narzędziem w nauczaniu muzyki. Jego konstrukcja oraz mechanizmy pozwalają na szeroką gamę wyrażeń muzycznych.
