Fedrus – Życiorys i Twórczość
Fedrus, prawdopodobnie Gaius Iulius Phaedrus, był rzymskim poetą greckiego pochodzenia, żyjącym w I wieku n.e. Urodził się w Macedonii, a później mógł pochodzić z Tracji. Został niewolnikiem na dworze cesarskim, ale dzięki testamentowi Augusta uzyskał wolność i obywatelstwo rzymskie. Jego twórczość zaczęła się po 43 n.e., kiedy to Seneka zaznaczył brak łacińskich wersji bajek Ezopa.
Fedrus zmagał się z krytyką oraz brakiem popularności, jego imię wspomniano jedynie w dziełach Marcjalisa.
Twórczość
Fedrus pisał po łacinie i stworzył pierwszy zbiór bajek w tym języku, składający się z pięciu ksiąg. Zbiór ten zawiera 123 bajki, z czego 93 zachowało się do naszych czasów. Część utworów to adaptacje bajek Ezopa, ale wiele z nich jest oryginalnych dzieł Fedrusa. Bajki charakteryzują się prostą fabułą oraz często zawierają morały.
Budowa bajek
Bajki Fedrusa mają schematyczną konstrukcję, w której wynik konfliktu między bohaterami zależy od ich sił fizycznych i intelektualnych. Większość bajek zawiera motto lub morał na początku lub końcu utworu. Księgi zaczynają się prologiem i kończą epilogiem.
Manuskrypty
Zachowało się niewiele rękopisów Fedrusa. Najważniejsze z nich to:
- Codex Pithoeanus – opublikowany w 1596 r., zawiera pięć ksiąg, jest podstawą współczesnych edycji.
- Codex Remensis – zaginął w pożarze w 1774 r.
- P. Danielis Schedae – fragment zawierający osiem bajek z pierwszej księgi.
- Codex Perottinus – zawiera 32 bajki oraz utwory przypisywane Fedrusowi.
Recepcja
Od IX wieku Fedrus popadł w zapomnienie na rzecz prozatorskich wersji bajek, znanych jako Romulus. Jego wpływ na literaturę trwał przez wieki, inspirując takich autorów jak La Fontaine, Goethe, Kryłow oraz w Polsce Biernat z Lublina, Trembeckiego i Mickiewicza.
Wybrane Wydania
- Phaedri Aug[usti] liberti Fabularum Aesopiarum libri V, 1596.
- Phaedri Fabulae Aesopiae, Oxford 1919.
- Babrius and Phaedrus, Fables, Cambridge 1965.
- Phaedrus, Fabeln, Zürich 1996.
Polskie Przekłady
- Fedra Augustowego wyzwoleńca Bajki wybrane, Lwów 1767.
- Fedrus, Bajki ezopowe, przełożył P. Gruszka, Gdańsk 1999.
- Fedrus, Bajki, przełożyła Joanna Stadler, Wrocław 2015.
