Denazyfikacja
Denazyfikacja (niem. Entnazifizierung) to proces, który miał na celu wyeliminowanie idei i instytucji nazistowskich z Niemiec i Austrii po II wojnie światowej. Został zapowiedziany na konferencji jałtańskiej, a szczegóły ustalone na konferencji poczdamskiej. Działania te były prowadzone przez wojskowe władze okupacyjne czterech mocarstw: USA, ZSRR, Wielkiej Brytanii i Francji.
Do głównych działań denazyfikacyjnych należały:
- Rozwiązanie instytucji nazistowskich
- Zniesienie ustawodawstwa nazistowskiego
- Postawienie przed sądem zbrodniarzy wojennych
- Usunięcie byłych nazistów ze stanowisk publicznych
Denazyfikacja zakończyła się w różnych strefach okupacyjnych w latach 1948-1950, jednak jej efekty były ograniczone, co utrudniało dalsze ściganie zbrodniarzy.
Przebieg denazyfikacji w strefach okupacyjnych
W różnych strefach okupacyjnych przeprowadzono weryfikację podejrzanych:
- Amerykańska: 95 250 osób (46% uwolniono)
- Brytyjska: 64,5 tys. osób (53% uwolniono)
- Francuska: 18 963 osób (42% uwolniono)
- Radziecka: 67 179 osób (12% uwolniono)
W strefach zachodnich wydano 806 wyroków śmierci, z czego 486 wykonano.
Amerykańska strefa okupacyjna
W tej strefie weryfikacja członków hitlerowskiego aparatu odbywała się przez 545 regionalnych oddziałów sądów. Osoby klasyfikowano w pięciu kategoriach, gdzie główni winni i obciążeni byli stawiani przed sądem wojskowym. W 1948 zakończono proces denazyfikacji z powodu obaw o konfrontację z ZSRR.
Brytyjska strefa okupacyjna
Denazyfikacja w strefie brytyjskiej miała bardziej nieformalny charakter. Wymiana elit rządzących odbywała się przed lokalnymi komisjami, gdzie hitlerowcy również byli klasyfikowani w pięciu kategoriach.
Radziecka strefa okupacyjna
W tej strefie denazyfikacja przebiegała najszybciej, a członkostwo w NSDAP często traktowano jako przestępstwo. Wykonano znacznie więcej wyroków śmierci niż w strefach zachodnich, a wiele osób zmarło w obozach z powodu złych warunków.
Sprawa artykułu 131
W 1951 roku Bundestag zezwolił na przyjęcie do służby urzędniczej osób, które nie były zakwalifikowane do dwóch najwyższych kategorii winy, co umożliwiło wielu z nich powrót do życia publicznego.
Proces denazyfikacji w Niemczech był złożony i wykazał wiele luk, które umożliwiły powrót niektórych byłych nazistów do władzy. Pomimo intencji, działania te nie przyniosły oczekiwanych rezultatów w długofalowym usuwaniu wpływów nazizmu.
