Dagny Juel Przybyszewska
Dagny Juel Przybyszewska (1867-1901) była norweską pisarką, pianistką i muzą artystów końca XIX wieku. Urodziła się w Kongsvinger jako córka lekarza Hansa Lemmicha Juella. Po zmianie nazwiska na Juel, w 1893 roku wyszła za mąż za pisarza Stanisława Przybyszewskiego.
Życiorys
Dagny spędziła wczesne lata życia w Kongsvinger, a następnie uczęszczała do pensji w Erfurcie. Po powrocie do Norwegii pracowała jako guwernantka. W 1889 roku przeniosła się do Kristianii, gdzie poznała artystów młodej bohemy, w tym Edvarda Muncha. W 1892 roku rozpoczęła studia muzyczne w Berlinie, stając się częścią skandynawskiej kolonii literackiej.
W 1893 roku miała krótki romans z Augustem Strindbergiem, a w sierpniu tego samego roku poślubiła Przybyszewskiego. Para prowadziła życie artystycznej cyganerii, poznając wielu czołowych twórców swoich czasów, w tym Ibsena i Hamsuna. Ich życie było naznaczone skomplikowanymi relacjami, w tym zdradami Przybyszewskiego.
Dagny urodziła dwoje dzieci: syna Zenona i córkę Iwi. Po licznych podróżach po Europie, w 1901 roku wyjechała do Tyflisu z Władysławem Emerykiem, gdzie doszło do tragicznego wydarzenia – zastrzelenia jej przez Emeryka, który następnie popełnił samobójstwo.
Twórczość
Dagny Juel Przybyszewska pozostawiła po sobie skromny dorobek literacki, w tym cztery dramaty: Den sterkere, Når solen går ned, Synden, Ravnegård, oraz opowiadanie Rediviva i czternaście wierszy. Wielokrotnie tłumaczyła utwory innych autorów i promowała sztukę współczesnych artystów, w tym Edvarda Muncha.
Ważniejsze książki
- Ewa K. Kossak, Dagny Przybyszewska. Zbłąkana gwiazda, Warszawa 1973
- Mary Kay Norseng, Dagny. Dagny Juel Przybyszewska; the Woman and the Myth, Seattle & London, 1991
- Roar Lishaugen, Dagny Juel. Tro, håp og undergang, Oslo 2002
- Aleksandra Sawicka, Dagny Juel Przybyszewska – fakty i legendy, Gdańsk 2006
- Zurab Karumidze, Dagny, or a Love Feast, Bonn 2017
Podsumowanie
Dagny Juel Przybyszewska była znaczącą postacią w literackim życiu Norwegii i Polski końca XIX wieku. Jej życie artystyczne oraz tragiczna śmierć pozostawiły trwały ślad w historii literatury.
