Cło: Definicja i Funkcje
Cło jest opłatą nałożoną na przewóz towarów przez granice celne, pełniącą funkcję podatku w handlu międzynarodowym. W przypadku towarów obłożonych cłem, klient musi uiścić dodatkową opłatę na rzecz budżetu państwa, aby móc korzystać z tych dóbr w kraju. Główne cele stosowania ceł to:
- Zwiększenie wpływów do budżetu państwa, na przykład poprzez opłaty na towary nieprodukowane lokalnie.
- Wywieranie nacisku na partnerów handlowych w kontekście warunków wymiany handlowej, co ilustrują cła retorsyjne.
Obecnie, w dobie globalizacji, rola ceł maleje, a kraje tworzą unie celne, znosząc cła w handlu między sobą i ujednolicając politykę celną wobec krajów trzecich.
Rodzaje Ceł
Podział według kierunku ruchu towarów:
- Cło importowe – chroni krajową produkcję i zwiększa dochody państwa.
- Cło eksportowe – nakładane na surowce, zachęca do przetwarzania ich w kraju.
- Cło tranzytowe – rzadko stosowane, nakładane na zagranicznych kupców przejeżdżających przez dane państwo.
Podział według sposobu określania wysokości ceł:
- Cło ad valorem – w procentach od wartości towaru.
- Cło specyficzne – stawka podana w odniesieniu do ilości towaru.
- Cło kombinowane – ustalone w zależności od wartości i ilości towarów.
Podział według charakteru ekonomicznego:
- Cło fiskalne – generuje dochody dla państwa.
- Cło ochronne – chroni krajową produkcję przed konkurencją zagraniczną.
- Cło ekspansywne – podtrzymuje wysokie ceny na rynku wewnętrznym.
Mechanizm Działania Cła
Cła powodują wzrost cen towarów importowanych, co może prowadzić do spadku popytu na te towary. W przypadku, gdy są one produkowane lokalnie, wzrost cen towarów zagranicznych może zwiększyć produkcję krajowych odpowiedników, co skutkuje wzrostem zatrudnienia w danej branży. Niekorzystne efekty odczuwają zarówno zagraniczni producenci, jak i krajowi konsumenci.
Efekty Wprowadzenia Cła
Wprowadzenie ceł generuje różne efekty:
- Fiskalny efekt cła – wpływy z ceł do budżetu państwa.
- Redystrybucyjny efekt cła – korzyści dla krajowych producentów.
- Efekt protekcyjny – zaspokajanie popytu przez krajowych producentów.
- Konsumpcyjny efekt cła – straty ponoszone przez konsumentów z powodu wyższych cen.
Preferencje Celne
Preferencje celne różnicują stawki celne w zależności od kraju pochodzenia towarów. Wyróżniamy:
- Taryfa jednokolumnowa – jednolite traktowanie towarów niezależnie od pochodzenia.
- Taryfa wielokolumnowa – różne stawki dla towarów z określonych grup krajów.
Stopień Ochrony Celnej
Stopień protekcji celnej można określić na podstawie:
- Nieważona stawka celna – średnia stawka dla wszystkich importowanych dóbr.
- Ważona średnia stawka celna – wpływy z ceł w stosunku do wydatków na import.
- Efektywna stopa protekcji – ocena ochrony krajowych czynników produkcji przez obowiązujące cła.
