Cieszynka – Historia i Charakterytyka
Cieszynka to lekka, małokalibrowa strzelba myśliwska, znana również jako ptaszniczka, produkowana w Cieszynie od drugiej połowy XVI wieku. Była stosunkowo popularna wśród zamożnych myśliwych, a jej unikalne cechy oraz bogate zdobienia przyczyniły się do jej statusu wśród kolekcjonerów.
Charakterystyka i Zdobienia
Cieszynka cechuje się:
- Kolbą w kształcie „sarniej nóżki”
- Gwintowaną lufą
- Mechanizmem zapalającym – zamkiem kołowym
Wyróżnia ją bogate zdobienie łoża, które często obejmowało:
- Intarsję i inkrustację masą perłową
- Użycie kości, rogu jeleniego i drutu mosiężnego
- Motywy zwierzęce, myśliwskie oraz fantastyczne stwory
Niektóre cieszynki były prostsze w zdobieniach, co wskazuje na ich przeznaczenie dla mniej zamożnych odbiorców lub do użytku wojskowego.
Produkcja i Rzemiosło
Produkcja cieszynki była procesem złożonym, angażującym różne grupy rzemieślników. Kluczowymi specjalistami byli:
- Rusznikarze – odpowiedzialni za montaż i dostosowanie wszystkich części
- Szyftarze – zajmujący się zdobieniem łoża
- Ślusarze-zamecznicy – wytwarzający zamek kołowy
- Złotnicy i grawerzy – odpowiedzialni za dekoracje metalowe
Cieszynka była produkowana w cechu rzemieślniczym założonym w 1590 roku, w którym pracowali głównie Niemcy, Czesi i Polacy.
Znaczenie i Wartość Kolekcjonerska
Dzisiaj cieszynki są niezwykle poszukiwane przez kolekcjonerów. W muzeach na całym świecie zachowało się około 300 egzemplarzy, z czego Muzeum Śląska Cieszyńskiego posiada cztery. Ich unikalny design oraz historyczne znaczenie czynią je cennym obiektem dla miłośników dawnej broni.
Bibliografia
- Jan Kruczek: Rusznikarstwo szkoły cieszyńskiej, Pszczyna 2001.
