Chropowatość powierzchni
Chropowatość, czyli chropowatość powierzchni, to cecha ciał stałych, która wskazuje na obecność nierówności powierzchni. Nierówności te są rezultatami obróbki materiału i używanych narzędzi, a ich skala jest znacznie mniejsza niż kształt obiektu. W odróżnieniu od falistości, chropowatość odnosi się do niewielkich odległości wierzchołków.
Parametry chropowatości
W budowie maszyn najczęściej stosuje się dwa podstawowe parametry chropowatości:
- Średnie arytmetyczne odchylenie profilu od linii średniej (Ra): Obliczane jako średnia wartości odchyleń od linii średniej.
- Wysokość chropowatości według dziesięciu punktów profilu (Rz): Suma średniej wysokości pięciu najwyższych wzniesień i średniej głębokości pięciu najniższych wgłębień. Parametr Rz został usunięty z norm ISO, obecnie oznacza on największą wysokość profili.
Klasy chropowatości
W przeszłości Polska Norma PN-58/M-04252 definiowała 14 klas chropowatości, które przyporządkowywały zakresy dla parametrów Ra i Rz. Aktualnie obowiązuje norma PN-EN ISO 1302:2004.
Chropowatość w rysunku technicznym
Na rysunkach technicznych chropowatość przedstawiana jest za pomocą specjalnych znaków. Kluczowe informacje to:
- a – wartość chropowatości (Ra, Rz)
- b – naddatek materiału na obróbkę
- c – kierunkowość struktury powierzchni
- d – metoda obróbki
- e – wysokość falistości lub długość odcinka elementarnego
- f – inny parametr chropowatości
Wszystkie wartości podawane są w mikrometrach, a znak chropowatości umieszczany jest w prawym górnym rogu rysunku.
Kryteria akceptacji w instalacjach higienicznych
Chropowatość powierzchni jest kluczowym czynnikiem wpływającym na skuteczność czyszczenia, szczególnie w branżach takich jak spożywcza, kosmetyczna czy farmaceutyczna. Dla powierzchni wewnętrznych często stosowanym kryterium akceptacji jest Ra ≤ 0,8 μm, rzadziej Ra ≤ 0,4 μm.
Podsumowanie
Chropowatość powierzchni ma istotne znaczenie w inżynierii, zwłaszcza w kontekście obróbki materiałów oraz spełniania norm w różnych branżach przemysłowych.
