Bejt Din – Żydowski Trybunał Religijny
Bejt din (dosł. „dom sądu”) to żydowski trybunał religijny, który ma swoje korzenie w starożytnym Izraelu. Jego działalność jest ściśle związana z prawem religijnym, które reguluje zarówno sprawy duchowe, jak i cywilne oraz karne.
Charakterystyka Bejt Din
Bejt din zajmuje się różnorodnymi sprawami, w tym:
- nadzorem nad koszernością
- przyjmowaniem prozelitów
- rozwodami
- sprawami cywilnymi i karnymi
Współczesne ortodoksyjne społeczności żydowskie wciąż korzystają z usług bejt din jako podstawowego sądu. Trybunał składa się z trzech sędziów (dajanów), w tym rabina. W przeszłości dajanami byli wyłącznie kapłani lub lewici, obecnie każdy Żyd, z wyjątkiem prozelitów i kobiet, może pełnić tę rolę.
Historia Bejt Din w Polsce
W Polsce bejt din cieszył się autonomią, a w miastach królewskich działał jako niezależny sąd. Odwołania od jego wyroków mogły być składane do wojewody lub króla. W mniejszych miastach nadzór nad sądownictwem żydowskim sprawowali starostowie, jednak często ograniczali się do nadzoru nad bejt din.
W Lublinie około 1540 roku powstał Bejt Din ha-Gadol, który rozstrzygał spory między Żydami z różnych gmin. Po zgrupowaniu gmin przez Zygmunta Augusta w 1551 roku utworzono odrębne bejt din ha-gadol dla każdej z pięciu ziem. W późniejszych latach liczba ta zmniejszyła się do trzech, a następnie do czterech. W Lublinie odbywał się również sejm żydowski, który miał swoje sądownictwo krajowe, zajmujące się bardziej złożonymi sprawami i halachą.
Bejt din miał także kompetencje cenzorskie w odniesieniu do żydowskich książek religijnych. Najczęstszą karą za naruszenie przepisów Tory była chłosta, która była wykonywana przez dajanów.
Podsumowanie
Bejt din odgrywa kluczową rolę w żydowskiej społeczności, zarówno w przeszłości, jak i współcześnie. Jego funkcjonowanie jest ściśle związane z religią i tradycją, co czyni go istotnym elementem żydowskiego życia społecznego i prawnego.
Bibliografia
- Zdzisław Kaczmarczyk, Bogusław Leśnodorski, Historia państwa i prawa Polski od połowy XV w. do r. 1795, Warszawa 1957
