Banicja
Banicja, z łac. bannitio od bannire – skazać na wygnanie, to kara polegająca na ogłoszonym wygnaniu z ojczyzny. Osoba skazana na banicję nosi miano banity.
Wyrok ten skutkował utratą czci i honoru, a w przypadku pojawienia się banity na terytorium kraju, dopuszczał bezkarne jego zabicie. Banicja była karą łagodniejszą od infamii, gdyż zabicie banity nie było nagradzane, w przeciwieństwie do infamisa. Specjalnym przypadkiem banicji było „wyświecenie”, stosowane wobec niższych stanów społecznych, takich jak mieszczanie i chłopi. Osoby te za przestępstwa, najczęściej kradzież, unikały kary śmierci, jednak podlegały chłostom i były wyprowadzane z miasta przy świetle latarni. Przykładem znanego banity w Polsce jest Samuel Łaszcz (1588–1649).
Banicja w historii
Banicja mogła dotyczyć również całych rodzin lub narodów, jak miało to miejsce w przypadku rzymskiego senatu, który skazywał rzymskie rody, np. ród Brutusa, lub całe państwa, z którymi prowadzono wojnę.
Prawo międzynarodowe
W kontekście prawa międzynarodowego banicja oznacza nakaz opuszczenia terytorium państwowego przez obywatela, co współczesne prawo zakazuje. Powszechna deklaracja praw człowieka w artykułach 9 i 13.2 podkreśla, że nikt nie może być samowolnie aresztowany, zatrzymany lub wygnać z kraju. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych w artykule 12.4 stanowi, że nikt nie może być pozbawiony prawa wjazdu do swojego kraju. Niektóre państwa omijają te regulacje, pozbawiając obywateli obywatelstwa, co czyni ich bezpaństwowcami.
Banicja a zesłanie
Warto zauważyć, że banita różni się od zesłańca, który jest ograniczony do miejsca wyznaczonego przez sąd lub władcę. Terminy infamia i banicja bywają stosowane zamiennie, jednak różnią się w zależności od historycznego kontekstu.
Banicja w literaturze
W Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza, w księdze VII oraz XII, pojawiają się odniesienia do banitów i infamii, co podkreśla ich obecność w polskiej literaturze i historii.
Przypisy
- Kategoria: Historyczne rodzaje kar
